Ropnie zrębu rogówki są coraz częściej diagnozowaną chorobą u koni. Artykuł opisuje trzy przypadki kliniczne, w których podjęto leczenie zachowawcze. Długotrwałe, nawet kilkumiesięczne leczenie przynosi różne efekty – od niewielkiej blizny do całkowitej utraty zdolności widzenia.

Rogówka stanowi najbardziej zewnętrzną, przednią warstwę gałki ocznej. Jej główną cechą jest przezroczystość, która umożliwia wnikanie fal świetlnych do wnętrza gałki ocznej i skupienie ich na siatkówce. Tam powstaje impuls nerwowy przekazywany za pomocą nerwu wzrokowego do ośrodka widzenia w mózgu. Utrata przezroczystości rogówki może zatem wiązać się ze znacznym pogorszeniem widzenia.

Rogówka ma grubość około 0,5-0,8 mm i składa się z czterech warstw. Najbardziej zewnętrznie znajduje się nabłonek przedni rogówki, który u konia ma 12-15 warstw komórek nabłonka płaskiego nierogowaciejącego. Pod nabłonkiem znajduje się zrąb, który stanowi 90% grubości rogówki. Zrąb zbudowany jest z ułożonych w bardzo zorganizowany sposób włókien kolagenowych. Ma również powinowactwo do fluoresceiny, dzięki czemu za pomocą tego barwnika możemy diagnozować uszkodzenia nabłonka rogówki sięgające zrębu rogówki. Pod zrębem znajduje się elastyczna błona Descemeta. Jej uszkodzenie skutkuje utratą ciągłości rogówki, gdyż poniżej znajduje się tylko jednowarstwowy nabłonek tylny (śródbłonek) rogówki.

Rogówka jest dobrze unerwiona, dlatego wszelkie uszkodzenia są bardzo bolesne. Natomiast, aby utrzymać przezroczystość, zdrowa rogówka jest nieunaczyniona, nie zawiera melaniny, jest odwodniona i zbudowana z wysoce uporządkowanych lamelli kolagenowych w zrębie.

Uszkodzenie rogówki powodujące jej wrzodziejące zapalenie zdarza się u koni stosunkowo często. Szybko zaopatrzony i zabezpieczony antybiotykiem niepowikłany wrzód rogówki goi się z reguły w ciągu 7-10 dni. Natomiast ropień zrębu rogówki może powstać, gdy bakterie i grzyby wnikają do zrębu przez uszkodzony nabłonek. Sam nabłonek może wygoić się szybciej niż zrąb i pozostawić w zrębie drobnoustroje, do których dodatkowo będą naciekały leukocyty. Nagromadzenie bakterii i/lub grzybów oraz krwinek białych objawia się klinicznie jako białożółta zmiana na powierzchni rogówki. Oko jest bolesne, dodatkowo dochodzi do obrzęku rogówki, następuje silna waskularyzacja (wzrost naczyń z rąbka) rogówki. Stanowi to zagrożenie dla zachowania zdolności widzenia ze względu na możliwość perforacji rogówki i wniknięcia ropnia w głąb gałki ocznej, odruchowego zapalenia przedniego odcinka oka i błony naczyniowej, a także powstania różnej wielkości blizny na powierzchni rogówki. W zależności od stopnia zaawansowania choroby można podjąć leczenie zachowawcze albo przeprowadzić chirurgiczne opracowanie ropnia z usunięciem fragmentu rogówki (keratektomią), a w przypadkach braku efektów leczenia nawet usunięcie gałki ocznej (enukleację).