Zatrucia psów i kotów lekami stosowanymi w medycynie człowieka

Beta-blokery

Beta-blokery to grupa leków blokujących receptory adrenergiczne β1 (głównie w mięśniu sercowym) i β2 (w naczyniach i oskrzelach). Do tej grupy należą blokery niewybiórcze, m.in. propranolol, sotalol, a także wybiórcze – atenolol, metoprolol, charakteryzujące się większym wpływem na mięsień sercowy przez receptory β1 (9). Zatruciu towarzyszy przede wszystkim wystąpienie bardzo poważnego niedociśnienia oraz bradykardii. Może pojawić się upośledzenie oddychania, śpiączka, drgawki. Czasem rozwijają się również hiperkaliemia i hipoglikemia. Możliwe jest też przyspieszenie rozwoju zastoinowej niewydolności serca (3).

Blokery kanałów wapniowych

Leki takie jak amlodypina, werapamil, diltiazem hamują napływ jonów wapnia do wnętrza komórek, co zmniejsza zdolność komórek mięśni naczyń krwionośnych do skurczu. Wszystkie leki z tej grupy mają działanie rozszerzające naczynia, powodując obniżenie oporu obwodowego i spadek ciśnienia krwi. Niektóre z nich (werapamil, diltiazem) wykazują również silny bezpośredni wpływ na mięsień sercowy, co prowadzi do zwolnienia pracy serca, zmniejszenia siły skurczu oraz osłabienia przewodnictwa w mięśniu sercowym (5, 9). Najczęstsze skutki zatrucia lekami z tej grupy to silne niedociśnienie tętnicze, bradykardia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, niekardiogenny obrzęk płuc i blok serca. W odpowiedzi na spadek ciśnienia krwi może również rozwinąć się odruchowa tachykardia (3).

Leczenie w każdym z przypadków obejmuje ograniczenie wchłaniania leków z przewodu pokarmowego oraz terapię podtrzymującą. Ze względu na szybkie wchłanianie większości preparatów wymioty powinny być wywoływane jedynie u bezobjawowych pacjentów, krótko po narażeniu. Również podanie węgla aktywowanego cechuje się wysoką skutecznością, jeśli ma miejsce w czasie 1-2 godzin od spożycia leków. W sytuacji przyjęcia przez psa lub kota produktów o przedłużonym uwalnianiu podanie węgla należy powtarzać co 4-6 godzin (do 2-4 dawek). Pacjent powinien być pozostawiony na obserwacji, podczas której trzeba monitorować ciśnienie krwi, pracę serca oraz stężenie elektrolitów.

W przypadku niedociśnienia należy wdrożyć intensywną płynoterapię oraz kontrolować czynność nerek. Jeśli dojdzie do bradykardii, stosuje się atropinę (0,02-0,04 mg/kg), a w sytuacji wystąpienia bloku przedsionkowo-komorowego – izoproterenol. Gdy niedociśnienie się utrzymuje, można wdrożyć leczenie z zastosowaniem syntetycznych koloidów, dopaminy (1-20 µg/kg/min) lub dobutaminy (2-20 µg/kg/min) w ciągłym wlewie dożylnym. W przypadku potwierdzenia hiperkaliemii po zatruciu lekami z grupy β-blokerów pomocne może okazać się zastosowanie insuliny, a następnie podanie glukozy dożylnie (może skierować nadmiar potasu z powrotem do komórek).

Podczas leczenia zatrucia blokerami kanałów wapniowych skuteczne może być również podanie glukonianu wapnia (10% roztwór w dawce 0,5-1,5 ml/kg powoli i.v.). Należy jednak jednocześnie monitorować pracę serca metodą EKG (12). Niektórzy autorzy sugerują też, że ze względu na lipofilny charakter blokerów kanałów wapniowych pomocne może być zastosowanie dożylnego roztworu emulsji lipidowej (3, 12). Zalecane dawkowanie to 1,5 ml/kg i.v. w bolusie, a następnie 0,25 ml/kg/min przez 30-60 minut. Podanie można powtórzyć w ciągu sześciu godzin, w sumie trzykrotnie (12).

Ryc. – sommart/gettyimages.com