Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (ZNT, EPI – excorine pancreatic insufficiency) to choroba związana z niewystarczającym wydzielaniem enzymów trawiennych przez komórki pęcherzykowe części egzokrynnej narządu. Nieleczona, prowadzi do wystąpienia zespołu złego wchłaniania i w konsekwencji do niedożywienia organizmu. Najczęstszymi przyczynami uszkodzenia części zewnątrzwydzielniczej trzustki są przewlekłe zapalenie (CP, chronic pancreatitis) lub wrodzony zanik trzustki (PAA, pancreatic acinar atrophy).

Mimo że choroba ta została rozpoznana przez Clau­de’a Bernarda w 1856 roku, dopiero w 1890 roku u psów, którym operacyjnie usunięto trzustkę, zastosowano enzymatyczną terapię zastępczą. Polegała ona na dodaniu do posiłków surowej trzustki wieprzowej. To znacząco poprawiło proces trawienia i wchłaniania substancji odżywczych, a w konsekwencji spowodowało wzrost ich masy ciała i poprawę kondycji. Procedurę tę opisano jako PERT (terapia zastępcza enzymami trzustkowymi, pancreatic enzyme replacement therapy). Metoda ta odgrywa kluczową rolę w leczeniu ZNT, ale w niektórych przypadkach wymagana jest również odpowiednio dopasowana dieta. Bardzo uproszczony schemat postępowania pokazano na ryc. 1.

Enzymy trzustkowe

Pierwszą formą terapii zastępczej było podawanie surowych trzustek wieprzowych, dodawanych do posiłków zwierząt. Niemniej jednak taki rodzaj leczenia (poza problemami związanymi z dostępnością świeżej trzustki) niósł ryzyko zakażeń mikrobiologicznych (na przykład bakteriami z rodzaju Salmonella, Campylobacter itp.) (7). W związku z tym nie jest to powszechnie stosowane, choć w niektórych krajach nadal podaje się zwierzętom świeże lub mrożone, podzielone na porcje trzustki wieprzowe albo wołowe. W USA ponadto produkuje się z nich liofilizat, będący amorficznym, dobrze rozpuszczalnym w wodzie proszkiem. Ta postać dobrze sprawdza się u kotów, u których podawanie enzymów w postaci tabletek lub kapsułek jest w niektórych przypadkach niemożliwe. Niemniej jednak przy dodawaniu enzymów do posiłków należy właściwie dobrać dawkę, ponieważ zbyt duża może prowadzić do krwawień z jamy ustnej (14).

Enzymy mogą również mieć postać płynną. W badaniach wykazano, że ta forma była skuteczniejsza niż postać sproszkowana, ale każda pozwoliła na wprowadzenie u chorych zwierząt posiłków o wyższej zawartości tłuszczu niż te, które były dotychczas stos...

Reakcję na leczenie, poza analizą wyników badań krwi, ocenia się przez oszacowanie jakości kału oraz uzyskanie zwiększenia masy ciała i wyrównania kondycji zwierzęcia. Poprawa konsystencji odchodów (ograniczenie steator­rhea) następuje zazwyczaj w...