Okresowa kulawizna kończyny miednicznej u większości psów powodowana jest przez zwichnięcie w stawie udowo-rzepkowym. Niekoniecznie jest to jednak jedyne rozpoznanie różnicowe. Lekarze weterynarii zajmujący się ortopedią powinni w takich przypadkach uwzględnić w rozpoznaniu różnicowym chorobę Legg-Calve-Perthesa, dotyczącą głowy kości udowej u psów małych ras, zwichnięcie doboczne kaletki piętowej u psów rasy sheltie oraz nadwyrężenie mięśnia biodrowo-lędźwiowego (m. iliopsoas). Poniższa praca przedstawia sposoby różnicowania tych czterech chorób oraz propozycje leczenia.

Zwichnięcie rzepki – klasyk

W przypadku okresowej kulawizny kończyny miednicznej zwichnięcie rzepki jest z wysokim prawdopodobieństwem trafną diagnozą. Do tego rozpoznania pasują takie dane z wywiadu jak rasa mała i miniaturowa, młody wiek, przynależność do rasy predysponowanej, takiej jak maltańczyk, yorkshire terrier, pinczer miniaturowy, buldog, mops, pudel, szpic miniaturowy, bolonka i wiele innych, spontaniczne utykanie bez kulawizny rozruchowej, brak objawów bólowych oraz obustronne występowanie objawów (14). Rozpoznanie zazwyczaj ustala się na podstawie badania palpacyjnego. Wyróżniamy cztery stopnie zwichnięcia rzepki (10, 11). Nie stwierdza się bezpośredniej korelacji pomiędzy stopniem zwichnięcia a nasileniem objawów klinicznych, ponieważ na przykład zwichnięcie rzepki na stronę przyśrodkową z częstym zwichnięciem i repozycją rzepki powoduje znacznie silniejszą kulawiznę niż trwałe zwichnięcie rzepki 4. stopnia.

U suk w okresie rui stwierdza się o wiele wyższe stopnie zwichnięcia rzepki niż w czasie anoestrus. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że występujące także u psów ras dużych zwichnięcie rzepki dotyczy zazwyczaj strony przyśrodkowej, a nie bocznej. Do tych ras psów należą appenzeller, nowofundland i flat coated retriever. Zwichnięcie doboczne jest typowe dla hawańczyka i amerykańskiego cocker spaniela (9). U pudli i chihuahua w tym samym stawie kolanowym mogą występować jednocześnie zwichnięcia zarówno na stronę przyśrodkową, jak i boczną. Wraz z wiekiem oraz u suk użytkowanych do rozrodu z reguły dochodzi do wzrostu stopnia zwichnięcia rzepki.

Co do patogenezy zwichnięcia rzepki nie ma pełnej zgodności środowiska naukowego. Podczas gdy nieco starsza literatura za przyczynę uznawała spłaszczenie rowka rzepkowego oraz wady anatomiczne stawu kolanowego, w najnowszych pracach uważa się, że problem dotyczy kończyny miednicznej jako całości. Niedawno międzynarodowa grupa badawcza ustaliła, że rotująca na zewnątrz w fazie podparcia kość udowa u buldogów francuskich powoduje pozostawanie rzepki po stronie przyśrodkowej (6) (ryc. 1). Nasuwa się zatem wniosek, że zarówno budowa ciała, jak i siły ciągnące mięśni powodują wtórne deformacje kości w okolicy stawu kolanowego.