Wyzwania i przyszłość niechirurgicznych metod kontroli populacji kotów i psów

Kontrola rosnących populacji dzikich kotów i psów stała się poważnym problemem zdrowia publicznego i dobrostanu zwierząt na całym świecie. Szacuje się, że na Ziemi żyje około 600 milionów kotów i 700-1000 milionów psów, z czego znaczna część to zwierzęta bezpańskie. Wzrost liczby bezpańskich kotów i psów prowadzi do zagrożeń ekologicznych i zdrowotnych, takich jak rozprzestrzenianie się chorób i zagrożenie dla dzikiej fauny. W odpowiedzi na ten problem Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (WOAH) zaleca skuteczną kontrolę ich populacji, wskazując na konieczność sterylizacji 76-88% samic. Obecnie stosowane metody sterylizacji, w tym procedury chirurgiczne, są skuteczne, ale kosztowne i niosą ze sobą ryzyko powikłań, takich jak infekcje czy zmiany behawioralne. Chociaż metody chirurgiczne są szeroko akceptowane, wciąż istnieje zapotrzebowanie na bezpieczne, skuteczne metody niechirurgiczne, które mogą stanowić alternatywę.

Wśród niechirurgicznych metod antykoncepcji wyróżnia się immunoantykoncepcję, implanty hormonalne oraz urządzenia wewnątrzmaciczne. Choć te metody eliminują konieczność operacji, sedacji i opieki pooperacyjnej, obecnie nie zapewniają jeszcze długotrwałych i skutecznych rezultatów bez ryzyka efektów ubocznych. Celem tego przeglądu jest przedstawienie aktualnych niechirurgicznych metod antykoncepcji stosowanych w kontrolowanych badaniach in vivo, z uwzględnieniem ich wpływu na zmienne reprodukcyjne, czas trwania sterylności oraz skutków ubocznych. Artykuł analizuje również wyzwania oraz przyszłe możliwości rozwoju tej dziedziny.

Kontrola płodności u kotów i psów to problem, który trwa od ponad 50 lat. W ostatnich latach opracowywano różne metody ingerencji w cykl estralny tych zwierząt, w tym blokowanie jego cząsteczek regulacyjnych oraz wykorzystanie terapii genowych i małych RNA do hamowania procesów reprodukcyjnych. Jednak zarządzanie cyklem estralnym u kotek i suczek pozostaje trudne ze względu na zaangażowanie wielu cząsteczek i szlaków sygnałowych w jego kontrolę. Pomimo postępu technologicznego, który umożliwia opracowanie bardziej precyzyjnych metod antykoncepcji z mniejszą liczbą skutków ubocznych, nadal brakuje idealnego środka. Światowe Stowarzyszenie Weterynaryjne Małych Zwierząt wskazuje na cechy, które powinien posiadać idealny produkt antykoncepcyjny, takie jak szybkość indukowania sterylizacji, eliminacja zachowań hodowlanych oraz bezpieczeństwo. Jednak żaden dostępny produkt nie spełnia wszystkich tych kryteriów.

Dotychczas testowane niechirurgiczne metody, takie jak immunoantykoncepcja, leczenie hormonalne, analogi kisseptyny oraz cytotoksyny, dały mieszane wyniki. Obiecujące są również terapie genowe oraz zastosowanie RNA do hamowania celów reprodukcyjnych. Niezbędne są dalsze badania w celu opracowania skutecznych i bezpiecznych metod, które będą tańsze i szybsze, umożliwiając masowe podawanie większej liczbie zwierząt.

W weterynarii powszechnie stosowane są metody chirurgiczne, takie jak owariohisterektomia, która eliminuje funkcje jajników i macicy, ale wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak krwotok, infekcje czy problemy z gojeniem ran. Alternatywą jest owariektomia, która usuwa tylko jajniki, pozostawiając ciało macicy, ale ta metoda nie zapobiega wszystkim problemom hormonalnym. Ponadto podwiązanie jajowodów jest mniej inwazyjną metodą, jednak nie eliminuje w pełni problemów hormonalnych i cyklu rui.

Różnorodność ras kotów i psów oraz czynniki takie jak sezonowość czy długość sierści mogą wpływać na skuteczność metod antykoncepcyjnych. Na przykład długowłose rasy kotów mogą być bardziej wrażliwe na światło dzienne niż rasy krótkowłose. Różnice te wskazują na konieczność uwzględnienia specyficznych cech rasowych i indywidualnych w badaniach nad metodami kontroli płodności.

Kontrola płodności u kotów i psów jest więc nadal dużym wyzwaniem, które wymaga dalszych badań, innowacji oraz opracowania nowych, skutecznych metod, które będą bardziej dostępne i bezpieczne dla zwierząt.

https://www.mdpi.com/2076-2615/15/10/1501