Czy Giardia zostawia trwały ślad? Przewlekłe objawy po infekcji jelitowej u młodych psów

W medycynie ludzkiej wiadomo, że ostre zapalenie jelit może prowadzić do rozwoju przewlekłych chorób przewodu pokarmowego (np. zespół jelita drażliwego, nieswoiste zapalenia jelit) oraz schorzeń pozajelitowych (np. reaktywne zapalenie stawów, zespół Guillaina-Barrégo, zespół hemolityczno-mocznicowy). U psów dane na temat długoterminowych skutków ostrego zapalenia jelit są ograniczone. Dotychczasowe badania sugerują jednak, że ciężkie uszkodzenie błony śluzowej jelit (np. w przebiegu zakażenia parwowirusem lub zespołu ostrej krwotocznej biegunki) może zwiększać ryzyko wystąpienia przewlekłych objawów żołądkowo-jelitowych.

Mechanizmy leżące u podstaw tych zmian obejmują m.in. trwałe uszkodzenie struktury błony śluzowej, dysfunkcję bariery jelitowej oraz dysbiozę. Te zmiany mogą prowadzić do utraty tolerancji pokarmowej i nadwrażliwości układu odpornościowego. Szczególnie wrażliwy na takie zaburzenia jest młody organizm, w którym mikrobiom jelitowy oraz układ odpornościowy nie są jeszcze w pełni rozwinięte. U psów najbardziej krytyczny okres dla rozwoju mikrobiomu przypada na pierwsze 6 miesięcy życia. W medycynie ludzkiej ryzyko przewlekłych powikłań zależy też od patogenu. Wykazano np., że zakażenie lamblią (Giardia) istotnie zwiększa częstość występowania zespołu jelita drażliwego. U psów Giardia również jest częstym patogenem, zwłaszcza u młodych osobników, ale nie wiadomo jeszcze, czy może prowadzić do przewlekłych zaburzeń jelitowych.

Celem badania była ocena, czy u młodych psów po ostrym zakażeniu Giardia rozwijają się przewlekłe objawy żołądkowo-jelitowe i/lub dermatologiczne, oraz identyfikacja potencjalnych czynników ryzyka (takich jak młody wiek i leczenie przeciwbakteryjne, np. metronidazolem). Postawiono hipotezę, że po przebytej ostrej infekcji Giardia u młodych psów częściej występują przewlekłe objawy ze strony przewodu pokarmowego i skóry (np. świąd).

Badanie wykazało, że młode psy, które przeszły ostre zapalenie jelit wywołane zakażeniem Giardia, częściej rozwijały przewlekłe objawy żołądkowo-jelitowe oraz świąd skórny w późniejszym okresie życia w porównaniu z psami z grupy kontrolnej. Wyniki te są zgodne z wcześniejszymi obserwacjami dotyczącymi zakażeń wirusem parwowirozy psów (CPV) oraz ostrego krwotocznego zapalenia jelit (AHDS), które również wiążą się ze zwiększonym ryzykiem przewlekłych zaburzeń przewodu pokarmowego. Zaobserwowano, że u części psów objawy ustępowały po zmianie diety, co może świadczyć o wtórnym uczuleniu na składniki pokarmowe, wynikającym z zaburzenia bariery jelitowej w ostrej fazie choroby. Zaburzenia te mogą prowadzić do uwrażliwienia układu odpornościowego na pokarm i mikrobiotę jelitową, co przyczynia się do rozwoju chorób przewlekłych. Co istotne, zarówno dysfunkcja bariery jelitowej, jak i dysbioza jelitowa wywołana leczeniem przeciwdrobnoustrojowym – szczególnie metronidazolem – mogą być czynnikami ryzyka przewlekłości.

Choć nie stwierdzono istotnych różnic w częstości występowania przewlekłych objawów między psami leczonymi metronidazolem i fenbendazolem, to dane sugerują, że połączenie ciężkiego zapalenia jelit i leczenia metronidazolem zwiększa ryzyko przewlekłych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Metronidazol, z uwagi na swoje spektrum działania przeciw beztlenowcom, może powodować głęboką i długotrwałą dysbiozę, dlatego nie powinien być stosowany jako lek pierwszego rzutu u młodych psów zakażonych Giardia.

Układ odpornościowy oraz mikrobiota jelitowa u młodych psów nie są jeszcze w pełni dojrzałe. Wczesne dzieciństwo, a w przypadku psów – okres poniżej drugiego miesiąca życia, to czas szczególnej wrażliwości, w którym zakłócenia mikrobioty mogą mieć długofalowe skutki zdrowotne. W badaniu nie zaobserwowano różnic wiekowych wśród psów z przewlekłymi objawami, ale ponieważ obejmowało ono tylko psy poniżej 9 miesiąca życia (średni wiek 4,6 miesiąca), nie można wyciągnąć wniosków dotyczących bardzo młodych szczeniąt.

Badanie miało charakter retrospektywny i opierało się na kwestionariuszach wypełnianych przez właścicieli, co wiąże się z możliwością błędów i ograniczoną standaryzacją danych. Część psów w grupie zakażonej Giardia wymagała wielokrotnego leczenia lub doświadczyła nawrotów choroby, co może wskazywać na inne, współistniejące problemy zdrowotne wpływające na wyniki. Dodatkowo obecność innych pasożytów oraz brak regularnej profilaktyki przeciwko ektopasożytom u części psów utrudnia jednoznaczną ocenę wpływu samej Giardia. Mała liczba psów leczonych metronidazolem ogranicza możliwość dokładnej analizy jego wpływu na rozwój przewlekłości. Choć badanie nie wykazało bezpośrednio szkodliwego wpływu tego leku, jego potencjał do wywołania trwałych zmian w mikrobiomie sugeruje, że nasilenie choroby i interakcje z leczeniem mogą odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu długofalowych skutków zdrowotnych.

Podsumowując, wyniki badania wskazują, że ostre zakażenie przewodu pokarmowego, w tym wywołane przez Giardia, może prowadzić do rozwoju przewlekłych chorób jelitowych i objawów skórnych. Ryzyko to może być zwiększone przez ciężkość przebiegu choroby oraz stosowanie metronidazolu u młodych psów. Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć mechanizmy przewlekłości i opracować skuteczne strategie profilaktyczne.

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jvim.70123