Czteroletnia samica agamy brodatej, niewysterylizowana, wykazywała brak apetytu i ospałość. Według właściciela zwierzę już kilka tygodni przed wizytą powoli traciło apetyt i stawało się coraz bardziej osowiałe. Dieta składała się z mieszanki warzyw, świerszczy, larw mącznika i sporadycznie owoców. Nie stosowano żadnych dodatków witaminowych ani mineralnych. Warunki utrzymania, w tym wielkość terrarium, podłoże, różnice temperatur, oświetlenie i wyposażenie zbiornika, uznano za akceptowalne dla gatunku. Klient początkowo sądził, że jaszczurka zapadła w typowy dla gatunku o tej porze roku stan brumacji (stan podobny do hibernacji u innych gadów – przyp. tłum.).

W trakcie badania klinicznego stwierdzono, że agama ma masę ciała 226 g, jest silnie odwodniona i słaba, ponadto ciało miało bladą barwę (ryc. 1). Utrata wagi była zauważalna z powodu zaniku mięśni i tłuszczu w obu kończynach miednicznych i okolicach skroniowych. Stopień odwodnienia oceniono badaniem palpacyjnym błony śluzowej jamy ustnej, która była lepka i mało wilgotna. Głowicę aparatu Dopplera 8 MHz przyłożono do brzusznej powierzchni ciała pacjenta na wysokości serca; wykryto spowolnioną akcję serca (4 uderzenia na minutę). Spowolniona akcja serca mogła być spowodowana złą kondycją pacjenta oraz transportem do kliniki w zbyt niskiej temperaturze. W trakcie dalszego badania wykryto wyczuwalną palpacyjnie dużą masę w doogonowej części brzucha.

Początkowo w rozpoznaniu różnicowym brano pod uwagę ropień, nowotwór, ziarniniak, zaparcie, ciało obce lub zatrzymanie jaja. Pacjent został przyjęty do szpitala i umieszczony w ciepłym inkubatorze (29°C), następnie podano mu 8 ml ciepłego roztworu Ringera z mleczanami pod skórę na boku ciała. Zanim wykonano inne testy diagnostyczne, stan zwierzęcia gwałtownie się pogorszył i padło.

Tabela I. Wyniki morfologii krwi

Mała próbka krwi, pobrana z żyły brzusznej ogonowej krótko po śmierci pacjenta, została poddana badaniu morfologicznemu, lecz była to niewystarczająca ilość, aby wykonać pełne badanie biochemiczne (tab. I). Krew pobrano do mikroprobówki z lawendowym korkiem, zawierającej potasowe EDTA.

Ryc. 2. Radiogram w projekcji grzbietowo-brzusznej sugeruje cień charakterystyczny dla tkanek miękkich, lokalizujący się w lewej doogonowej części brzucha.

Na radiogramie nie było widać szczegółów, widoczne było jednak zwiększone wysycenie tkanek miękkich lewej doogonowej części brzucha w projekcji grzbietowo-brzusznej (ryc. 2).

W rozmazie krwi liczbę białych krwinek oszacowano na 4300/µL, stwierdzono też heteropenię o umiarkowanej toksyczności. Obecność młodocianych form erytrocytów sugerowała anemię regeneratywną, chociaż innymi typowymi przyczynami pojawiania się erytroblastów mogą być niedokrwistości wynikające ze zniszczenia krwinek czerwonych, ich utraty, spadku ich produkcji, zakażenia, zatrucia i nowotworów.

Ryc. 3. W czasie sekcji stwierdzono marmurkowatość wątroby i przekrwienie płuc.

W badaniu sekcyjnym stwierdzono prawidłowe jajniki, układ pokarmowy oraz serce. Płuca wydawały się przekrwione, a wątroba była marmurkowa (ryc. 3). W pobliżu lewej nerki zaobserwowano nieregularny, czerwonobrązowy, jasny, kruchy twór o wymiarach 3 × 3 × 2,8 cm (ryc. 4). Pobrano próbki wszystkich narządów do badań histopatologicznych, wykonano także posiewy z materiału pobranego z tworu w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych i grzybów.

Ryc. 4. Nieregularny czerwonobrązowy twór, stwierdzony w sąsiedztwie lewej nerki.

W badaniu histopatologicznym próbki wątroby zaobserwowano wakuolizację hepatocytów, połączoną ze stłuszczeniem wątroby oraz wieloogniskową mineralizacją. Ogniska mineralizacji stwierdzono także w mięśniu sercowym oraz płucach. Występowało również śródmiąższowe zapalenie płuc. Badanie przewodu pokarmowego nie ujawniło zmian.

Ryc. 5. Nowotwór złośliwy rozpoznany jako gruczolakorak, połączony z lewą nerką.

Masa związana z lewą nerką wywodziła się z miąższu nerkowego i została rozpoznana jako gruczolakorak nerki (ryc. 5). Ogniska mineralizacji zaobserwowane w płucach, sercu i wątrobie prawdopodobnie stanowiły wtórne złogi kwasu moczowego lub były związane z wtórną nerkową nadczynnością przytarczyc. Jednakże w badaniu biochemicznym surowicy nie wykazano podwyższonego stężenia kwasu moczowego, fosforu ani wapnia.

W posiewach nie stwierdzono wzrostu bakterii beztlenowych oraz grzybów, zaobserwowano natomiast wzrost bakterii tlenowych z wysoką zawartością Enterococcus sp. wrażliwego jedynie na chloramfenikol i piperacylinę. Mogło to być wtórne zakażenie bakteryjne.

Podobny przypadek dotyczył sześcioletniej samicy agamy brodatej, u której stwierdzono trwający siedem dni obrzęk brzusznej części ogona, doogonowo od odbytu. Zmiana samoistnie otworzyła się i wydostawał się z niej czysty, surowiczy wypływ. Podczas badania klinicznego nie stwierdzono żadnych innych istotnych objawów, badanie radiologiczne także nic szczególnego nie wykazało. W trakcie operacji stwierdzono blady trzycentymetrowy twór, umiejscowiony przednio-grzbietowo od odbytu w kierunku kanału miednicy. Badanie histopatologiczne potwierdziło gruczolakoraka nerki. Właściciel agamy przeprowadził się, więc w tym przypadku dalszy przebieg choroby nie był znany (M. Burgess).

Gruczolakorak nerki był często opisywany u węży, okazjonalnie zaś u jaszczurek i żółwi (1). Zwykle nowotwór jest dobrze zróżnicowany, przeważnie zlokalizowany jednostronnie, z tendencjami do przerzutów (1).