Temat numeru: endokrynologia
Jak korzystać z badań laboratoryjnych podczas terapii hormonalnych? Cz. I. Choroby tarczycy i cukrzyca
dr n. med. Marta Idziak1
dr n. wet. Anna Burdzińska2
W ostatnich latach lekarze weterynarii w Polsce coraz częściej diagnozują i podejmują leczenie zaburzeń endokrynologicznych u psów i kotów. Monitorowanie skuteczności prowadzonej terapii i jej efektów ubocznych jest nieodłącznie związane z diagnostyką laboratoryjną.
SUMMARY
How to use laboratory testing during hormonal therapy? Part 1. Lab tests in the treatment of thyroid disorders and diabetes
Endocrine disorders are currently frequently diagnosed and treated in dogs and cats. In this article, we discuss the most important issues regarding the use of laboratory diagnostics in assessing treatment efficacy and interpreting test results. Additionally, as drugs used in the treatment of endocrinopathies usually have systemic properties, their influence on other parameters is also presented.
Key words: thyroxine, methimazole, insulin, laboratory methods, diabetes, hyperthyroidism, hypothyroidism
Prawidłowe korzystanie z badań laboratoryjnych podczas leczenia zaburzeń endokrynologicznych wymaga umiejętności ich doboru, prawidłowego pobrania materiału oraz interpretacji wyników. Leki stosowane w endokrynopatiach wykazują często szereg działań ogólnoustrojowych, dlatego równie istotna jest wiedza o ich wpływie na różne badane parametry, nie tylko te służące kontrolowaniu leczenia. Prezentowany artykuł jest próbą wyjaśnienia powyższych zagadnień w odniesieniu do leczenia chorób tarczycy oraz cukrzycy u psów i kotów.
Diagnostyka laboratoryjna w leczeniu chorób tarczycy
Niedoczynność tarczycy i leczenie lewotyroksyną
Niedoczynność tarczycy (NT) wymaga dożywotniej suplementacji hormonalnej i regularnego monitorowania efektywności leczenia. W celu jego kontroli oznacza się stężenie całkowitej tyroksyny (T4), nie wcześniej niż po upływie około 4 tygodni po rozpoczęciu terapii oraz po każdej zmianie dawkowania (10), a w trakcie stabilnego stanu w odstępach półrocznych/rocznych (5, 6). Źródła literaturowe różnią się zaleceniami dotyczącymi czasu wykonania badania T4 oraz interpretacji wyniku. Za szczyt działania lewotyroksyny najczęściej uznaje się okres między 4. a 6. godziną po podaniu leku (5, 6, 10), choć producent preparatu przeznaczonego do stosowania u psów (Forthyron®, Dechra) sugeruje przedział od 1. do 5. godziny (21). Badając stężenie T4 w szczycie działania stosowanego leku, należy przyjąć, że powinno ono plasować się w okolicach środka/górnej granicy zakresu referencyjnego [np. 2,3-3,6 µg/dl (30-47 nmol/l)] (21). Jeśli zaś oznaczamy stężenie T4 tuż przed podaniem leku, na wynik sugerujący prawidłowe dawkowanie wskazują okolice dolnej granicy zakresu referencyjnego [nie mniej niż 1,5 µg/dl (19 nmol/l)] (21). Dobrym rozwiązaniem jest połączenie obu badań, co pozwala ocenić zarówno najwyższe, jak i najniższe stężenie lewotyroksyny osiągane u pacjenta w ciągu doby. Warto wykonywać wspomniane badania zawsze o tej samej porze dnia w celu łatwiejszego porównywania wyników na przestrzeni lat (24).
