Nużyca, zwana też demodekozą, jest dość powszechną chorobą pasożytniczą skóry psów o zróżnicowanym obrazie klinicznym. Nie zawsze łatwo ją rozpoznać, a jej wyleczenie często nastręcza wiele trudności. W artykule przedstawiono możliwe postacie kliniczne nużycy u psów oraz omówiono jej diagnostykę i dostępne możliwości leczenia.

Etiopatogeneza

Nużeńce – roztocze z rodzaju Demodex – uznawane są za komensale zasiedlające w niewielkiej liczbie skórę zdrowych klinicznie psów. W przypadku ich nadmiernego namnożenia się dochodzi do rozwoju choroby zwanej nużycą (8, 10, 12, 13). U psów występują trzy różne gatunki tych roztoczy: Demodex canis, Demodex cornei i Demodex injai. Demodekozę najczęściej wywołuje nużeniec psi – Demodex canis, bytujący w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych. Charakteryzuje się on długim, cygarowatym ciałem i krótkimi odnóżami. Pozostałe dwa gatunki spotykane są dużo rzadziej, mogą jednak występować równocześnie u jednego zwierzęcia. Forma krótka nużeńca psiego – Demodex cornei – bytuje w warstwie rogowej naskórka, a forma bardzo długa – Demodex injai – zajmuje głównie gruczoły łojowe, zwłaszcza zlokalizowane w skórze grzbietu (5, 9, 11, 12, 15).

Cały cykl rozwojowy nużeńca psiego odbywa się w obrębie mieszków włosowych i gruczołów łojowych. W uproszczeniu obejmuje on cztery zasadnicze postacie – jaja, sześcionogie larwy, ośmionogie nimfy i osobniki dorosłe z czterema parami odnóży. Samce giną po zapłodnieniu, a samice po złożeniu w mieszkach włosowych jaj, z których rozwijają się kolejne formy pasożyta. Ośmionogie nimfy wraz z wydzieliną gruczołów łojowych wędrują na powierzchnię naskórka, co umożliwia im przedostanie się do kolejnych mieszków włosowych. Nużeńce żywią się keratynocytami i wydzieliną łojową, których produkcję stymulują poprzez działanie mechaniczne. Nie są w stanie przeżyć poza żywicielem.

Demodekoza w odróżnieniu od świerzbu drążącego nie jest chorobą zaraźliwą. Dorosły pies nie jest w stanie zarazić nużeńcami innych zwierząt ani człowieka (8, 12). Uważa się, że zarażenie międzyosobnicze możliwe jest tylko w ciągu pierwszych 72 godzin życia szczeniąt. Pasożyty przenoszone są z matki na potomstwo poprzez bezpośredni kontakt skórny podczas ssania siary i zabiegów pielęgnacyjnych (5, 7, 10, 12).

Jak wspomniano, roztocze z rodzaju Demodex wchodzą w skład naturalnej fauny skóry psów, aby zatem doszło do rozwoju choroby, konieczne są warunki sprzyjające ich intensywnemu namnażaniu się. U psów młodych występowanie nużycy związane jest z niedo...