Bąble pokrzywkowe i obrzęk naczynioruchowy to miejscowe formy reakcji anafilaktycznej. W ujęciu klinicznym pokrzywkę u psów definiuje się jako nagłe pojawienie się bąbli pokrzywkowych, obrzęku naczyniowego lub obu tych objawów jednocześnie (5). Jeżeli obrzęk dotyczy skóry właściwej, mówimy o bąblu pokrzywkowym, natomiast kiedy obrzękiem objęta jest skóra właściwa i tkanka podskórna, stan taki określa się mianem obrzęku naczynioruchowego (1). Pokrzywce i obrzękowi naczynioruchowemu może – lecz nie musi – towarzyszyć świąd. U części pacjentów występuje jednocześnie uogólniona, zagrażająca życiu reakcja nadwrażliwości typu I (wstrząs anafilaktyczny).

Etiopatogeneza

Zarówno bąble pokrzywkowe, jak i obrzęk naczynioruchowy to kliniczny skutek lokalnej degranulacji mastocytów i bazofili. Pod wpływem uwalnianej z komórek tucznych i bazofili histaminy oraz innych substancji aktywnych, takich jak prostaglandyny, leukotrieny, czynniki chemotaktyczne i neuropeptydy, następuje wzrost przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych. W efekcie w przestrzeniach międzykomórkowych pojawia się osocze. Do degranulacji komórek tucznych i bazofili może dochodzić w wyniku mechanizmów immunologicznych lub nieimmunologicznych (tzw. reakcja anafilaktoidalna) (6). Za tworzenie się bąbli pokrzywkowych mogą odpowiadać zarówno mechanizmy immunologiczne, jak i nieimmunologiczne, natomiast za obrzęk naczynioruchowy niemal zawsze odpowiadają reakcje nadwrażliwości.

Mechanizmy immunologiczne

Podstawowymi mechanizmami immunologicznymi zachodzącymi u psów z pokrzywką są nadwrażliwość typu I (z towarzyszącą jej obecnością przeciwciał klasy IgE skierowanych przeciwko wcześniej napotkanym alergenom) oraz nadwrażliwość typu III (kompleksów immunologicznych), a także zjawiska wiążące się z aktywacją układu dopełniacza. U psów opisano również pojedyncze przypadki pokrzywkowego zapalenia naczyń (6).

Czynniki odpowiedzialne za wyzwalanie mechanizmów immunologicznych są liczne i bardzo różnorodne. Należą do nich pogryzienia lub użądlenia przez stawonogi (osy, pająki, mrówki, komary, szerszenie), alergeny pokarmowe (na przykład orzechy), alergeny środowiskowe, szczepionki (na przykład przeciwko parwowirozie, wściekliźnie, nosówce, chorobie Rubartha, leptospirozie), leki (penicylina, ampicylina, cefaleksyna, tetracyklina, witamina K, propylotiouracyl, amitraza, iwermektyna, moksydektyna, doksorubicyna, winkrystyna, azatiopryna), przetoczenie krwi, dożylne środki cieniujące, pasożyty jelitowe (tasiemce, glisty, tęgoryjce), zakażenia (na przykład gronkowcowe ropne zapalenie skóry) i faza estrus cyklu płciowego (2, 5, 6).