Nadczynność kory nadnerczy (choroba Cushinga) jest zaburzeniem endokrynologicznym występującym głównie u psów. Częstotliwość wynosi 1-2 przypadki na 1000 psów na rok (2). Procedury chirurgiczne i znieczulenie najczęściej nie są związane z samą chorobą, zdarzają się jednak także operacje usuwania nowotworów (gruczolakoraki lub gruczolaki) nadnerczy. Warto zatem przyjrzeć się zagadnieniu znieczulenia zwierzęcia z chorobą Cushinga, aby móc odpowiednio się do tego przygotować.

Nadczynność kory nadnerczy a znieczulenie

Przyczyną nadczynności kory nadnerczy jest zwiększone stężenie glikokortykosteroidów we krwi będące wynikiem nadmiernej produkcji kortyzolu przez organizm lub podawania glikokortykosteroidów w formie leku (9). U większości psów (80%) z zespołem Cushinga występuje tzw. przysadkowozależna nadczynność kory nadnerczy, w której guz przysadki nadmiernie produkuje hormon adrenokortykotropowy (ACTH). Ta nadprodukcja stymuluje nadnercza do zwiększonego wytwarzania kortyzolu. W pozostałych 15-20% przypadków chorobę Cushinga powoduje guz nadnercza wytwarzający kortyzol niezależnie od przysadki (1, 5). Pozostałe 5% hiperadrenokortyzolemii stanowią przypadki powodowane wzrostem stężenia steroidowych hormonów płciowych, wydzielaniem ACTH przez guzy nowotworowe w innych narządach (6, 7, 21).

Nadczynność kory nadnerczy jest często diagnozowana u psów, natomiast bardzo rzadko rozpoznaje się ją u kotów. Najbardziej predysponowane do nadczynności kory nadnerczy są psy w wieku średnim i geriatrycznym. Wyższe ryzyko zachorowania występuje u pudli, jamników, bokserów, beagle, owczarków niemieckich, yorkshire terrierów, jack russell terrierów i staffordshire bull terrierów (1, 5, 9).

Objawy towarzyszące nadczynności kory nadnerczy (tab. I) wpływają na stan kliniczny zwierzęcia przed znieczuleniem. Należy zatem spodziewać się pacjenta w wieku między 10. a 15. rokiem życia, otyłego, u którego tkanka tłuszczowa zgromadzona w okolicach klatki piersiowej i przedniej części jamy brzusznej istotnie upośledza oddychanie. Zwiększony obrys jamy brzusznej oraz powiększona wątroba mogą uciskać na przeponę, powodując osłabienie jej pracy. Zmniejsza się wówczas pojemność oddechowa płuc i funkcjonalna pojemność resztkowa (objętość powietrza w płucach w fazie końcowowydechowej). Pojawiająca się duszność jest dodatkowo potęgowana przez zmniejszenie elastyczności płuc, osłabienie mięśni oddechowych lub zwapnienie płuc obserwowane u pacjentów z zespołem Cushinga (13). Ponadto do niewydolności oddechowej wynikającej z nieprawidłowego dostarczania tlenu do komórek oraz obniżenia liczby oddechów na minutę predysponują nadciśnienie płucne lub przerzuty nowotworowe do płuc występujące u zwierząt z nadczynnością kory nadnerczy (11, 14-16).