Przyśrodkowe zwichnięcie rzepki jest chorobą ortopedyczną bardzo często występującą u psów. Dotknięci nią pacjenci wykazują ból, przewlekłą kulawiznę, a w następstwie rozwija się u nich choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (7, 11, 15, 16, 21). Patogeneza przyśrodkowego zwichnięcia rzepki nadal pozostaje nie do końca poznana. Wielu autorów zwraca uwagę na predyspozycje genetyczne do tej jednostki chorobowej (14, 19). Do narażonych ras należą: pudel, szpic miniaturowy, yorkshire terrier, chihuahua, buldog francuski, lhasa apso, cavalier king charles spaniel, bichon, mops, buldog angielski, west highland white terrier, jack russell terrier i shih tzu (1-3, 22).

Podstawą etiopatogenezy tej choroby są wady wrodzone, takie jak zaburzenia w stawie biodrowym (nieprawidłowe kąty nachylenia główki kości udowej, dysplazja), szpotawość lub koślawość kości kończyn miednicznych, przemieszczenia guzowatości kości piszczelowej, rzepka wysoka (patella alta), płytki rowek w bloczku kości udowej oraz zaburzenia w biomechanice mięśnia czworogłowego uda. Mimo że przyśrodkowe zwichnięcie rzepki jest charakterystyczne dla psów małych ras, w ostatnich latach notuje się wzrost występowania tej choroby u osobników ras dużych (14, 16, 24). Objawy kliniczne towarzyszące przyśrodkowemu zwichnięciu rzepki uzależnione są od stopnia zwichnięcia (tab. I) (17).

Przyśrodkowe zwichnięcie rzepki rozpoznaje się głównie badaniem fizykalnym. W celu określenia stopnia kulawizny wykonuje się badanie chodu w stępie i w kłusie oraz ocenia budowę ciała. Są doniesienia, że przyśrodkowe zwichnięcie rzepki zwiększa obciążenie więzadła krzyżowego przedniego, dlatego podczas każdego badania pacjenta ze zwichnięciem przyśrodkowym rzepki zaleca się przeprowadzenie testów przeznaczonych do diagnozowania zerwania tego więzadła. Dopełnieniem procesu diagnostycznego jest obrazowanie rentgenowskie (6, 17, 27).

W postępowaniu leczniczym można stosować leczenie zachowawcze lub chirurgiczne. Po leczenie zachowawcze sięga się najczęściej w przypadku zwichnięć rzepki pierwszego stopnia (8, 10, 17). Chirurgiczne techniki korekcji przyśrodkowego zwichnięcia rzepki mają na celu poprawę mechanizmu mięśnia czworogłowego uda i stabilizację rzepki w bruździe bloczka kości udowej. Najczęściej wykorzystywanymi metodami są: pogłębienie rowka między kłykciami bloczka kości udowej (trochleoplastyka), w tym plastyka z zachowaniem chrząstki stawowej oraz technika obejmująca usunięcie fragmentu tkanki chrzęstnej, transpozycja guzowatości kości piszczelowej, uwolnienie skurczonych tkanek miękkich po stronie zwichnięcia, pomarszczenie torebki stawowej po stronie przeciwnej do strony zwichnięcia, nacięcie troczka po przyśrodkowej lub bocznej stronie stawu, zgodnie z kierunkiem zwichnięcia (desmotomia) i uwolnienie głowy prostej mięśnia czworogłowego uda od torebki stawowej (12, 13, 18, 23). Celem powyższego artykułu jest przedstawienie postępowania ortopedycznego w przypadku zwichnięcia przyśrodkowego rzepki u psa.