Zespół obturacyjny psów krótkoczaszkowych (BOAS – brachycephalic airway obstructive syndrome) to zespół następujących po sobie zaburzeń wynikających z upośledzenia przepływu powietrza przez przewody nosowe. W miarę nasilania się zwężenia przewodów nosa pogłębiają się zaburzenia wdechowe. Pierwszym następstwem zwężenia jest wydłużenie podniebienia miękkiego, a najbardziej odległymi skutkami następujących po sobie zaburzeń wdechowych są zmiany w postawie psa, deformacje kości żeber, przepuklina wślizgowa rozworu przełyku i wiele innymi zmian.

Konsekwencje stenozy nosa rozpoczynającej zespół BOAS można podzielić na pierwszorzędowe (związane z układem oddechowym) i drugorzędowe. Konsekwencje pierwszorzędowe obejmują:

• deformację małżowin nosowych (w wyniku przebudowy kości nosa)
• wydłużone podniebienie miękkie
• zapaść krtani i deformację krtani
• wynicowanie kieszonek krtaniowych
• polipy zapalne w krtani
• przerost śluzówki nosogardzieli
• wysoką nasadę języka
• zapadanie się tchawicy.

Do konsekwencji drugorzędowych zespołu BOAS należy zaliczyć:

• refluks przełykowy
• przepuklinę wślizgową rozworu przełyku
• deformacje żeber
• zmiany w stawach łokciowych w wyniku nieprawidłowej postawy
• prawokomorowy przerost mięśnia sercowego w wyniku niedotlenienia, zwany potocznie „sercem płucnym”
• połykanie powietrza (aerofagię).

BOAS dotyczy psów i kotów, głównie krótkoczaszkowych (brachycefalicznych). Do typowych psów brachycefalicznych należą buldogi angielskie, buldogi francuskie, mopsy, shih tzu. Jednak coraz więcej psów uznanych za rasy średnioczaszkowe (mezocefaliczne) wskutek selekcji hodowlanej również zapada na BOAS. Wynika to ze stopniowego skracania się kufy, za którą nie nadąża przebudowa lusterka nosowego i/lub małżowin nosa. Tak więc mimo pozornie mezocefalicznej budowy coraz częściej BOAS dotyczy cavalier king charles spanieli, berneńskich psów pasterskich, nowofundlandów, american pit bull terrierów, staffordshire bull terrierów. Natomiast u bokserów – rasy należącej do krótkoczaszkowych – rzadko spotyka się zespół BOAS.

Koty z zespołem BOAS to głównie koty perskie i inne rasy wywodzące się z tej grupy (egzotyczne, brytyjskie krótkowłose i długowłose), a także szkockie zwisłouche oraz mieszańce tych ras.

W artykule tym omówione będzie rozpoznawanie BOAS oraz wskazania do chirurgicznej korekty tego zespołu, poparte opisem przypadku klinicznego. Chcielibyśmy skupić się na często zadawanym pytaniu: „kiedy należy przeprowadzać diagnostykę zespołu oraz kiedy wykonywać zabiegi przy zespole BOAS”. Szczegółowe aspekty chirurgiczne zostaną natomiast omówione w kolejnej części.