Choroby rogówki to jedna z najczęstszych przyczyn konsultacji okulistycznych w codziennej praktyce. Wiele z nich, choć stanowią odrębne jednostki chorobowe, może przybierać podobny obraz kliniczny. Do ustalenia rozpoznania oraz celowanego leczenia niezbędne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej. Artykuł ma na celu ułatwienie tego procesu lekarzom praktykom.

W pierwszej części artykułu, która ukazała się w MW 1/2023, omówiono owrzodzenie rogówki oraz zapalenie barwnikowe rogówki (pigmentary keratitis). Poniżej przedstawiono kolejne choroby rogówki, z którymi lekarze mogą spotkać się w swojej praktyce.

Przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki i spojówki

Przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki i spojówki nazywane jest również łuszczką (pannus). W przebiegu łuszczki, podobnie jak w innych przewlekłych chorobach rogówki, dochodzi do odpowiedzi typu komórkowego przeciwko antygenom rogówki oraz błony naczyniowej. Uważa się jednak, że do rozwoju tej jednostki chorobowej przyczynia się dodatkowo promieniowanie ultrafioletowe, które sprzyja autoimmunizacji i wspomnianej powyżej odpowiedzi typu komórkowego.

Predyspozycje genetyczne do tej jednostki chorobowej wykazują owczarki niemieckie, greyhoundy, husky syberyjskie oraz ich mieszańce. Początkowo dochodzi do proliferacji komórek rogówki oraz pojawiania się komórek plazmatycznych i limfocytów w zrębie rogówki. Następnie obserwowane są także melanocyty, histiocyty i fibrocyty. Widoczny jest również towarzyszący temu procesowi obrzęk rogówki oraz jej neowaskularyzacja, czyli wnikanie naczyń krwionośnych. W zaawansowanych stadiach choroby zmieniona zostaje cała powierzchnia rogówki, na której obecne są melanocyty oraz naczynia, dodatkowo zachodzą procesy rogowacenia nabłonka. Widoczne są także fałdy utworzone przez ziarninę, w której zagłębieniach może osadzać się fluoresceina, co bywa mylnie interpretowane jako owrzodzenie rogówki.

We wstępnej fazie choroby zmiany pojawiają się w części skroniowej rąbka rogówki i rozprzestrzeniają się donosowo. Mogą zająć nawet całą powierzchnię rogówki, a tym samym oślepić zwierzę. Jak wspomniano, ma to najprawdopodobniej związek ze współdziałaniem promieniowania UV w indukcji tego procesu chorobowego. W zaawansowanych stadiach mogą pojawić się również lipidy i sole mineralne odkładające się w zrębie rogówki, wyglądem przypominające kredę. W przebiegu tej choroby dochodzi także do zmian na terenie trzeciej powieki – obserwuje się jej depigmentację oraz pogrubienie.