Kontakt człowieka ze zwierzętami, a także ze sprzętem wykorzystywanym przy obsłudze zwierząt (miski, legowiska, klatki) stwarza możliwość przeniesienia patogenów na człowieka, w tym bakterii Bartonella henselae. Wdrożenie działań prewencyjnych, takich jak leczenie i szczepienie zwierząt oraz przestrzeganie zasad higieny, zmniejsza ryzyko ich transmisji (4). Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 1/2023.

Diagnostyka

Obecnie nie istnieje złoty standard w diagnostyce zakażeń Bartonella henselae (7), a rozpoznawanie bartonelozy stwarza wiele trudności. Chorobę należy podejrzewać u zwierząt pochodzących z miejsc endemicznego występowania bakterii, u których stwierdzono obecność pcheł oraz objawy mogące być konsekwencją zapalenia wsierdzia i mięśnia sercowego (1, 9). Natomiast diagnostyka zakażeń Bartonella spp. u ludzi opiera się na metodach pośrednich, polegających na wykrywaniu przeciwciał, lub na bezpośrednim wykrywaniu bakterii metodami hodowli, technikami biologii molekularnej oraz analizą mikroskopową preparatów sporządzonych z krwi albo tkanek pacjenta (11). Rozpoznanie choroby należy łączyć z wywiadem wskazującym na kontakt z kotem i rozwojem zakażenia w postaci zapalenia węzłów chłonnych (5). Aby uniknąć wyników fałszywie ujemnych, powinno się stosować kilka technik jednocześnie (8). Obecnie rozpoznawanie bartonelozy bazuje na testach serologicznych oraz reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) (1, 9).

Badania serologiczne powinny być stosowane w połączeniu z badaniem hodowlanym lub PCR (8). Często są one również zlecane w przypadkach gdy wyniki PCR i badania hodowlanego są ujemne, ale przebieg choroby wskazuje na bartonelozę. Najczęściej wykorzystywane są: odczyn immunofluorescencji (IFA), testy ELISA i technika Western blot. Komercyjne testy serologiczne są dostępne jedynie dla niektórych gatunków bartoneli, jak B. henselae, B. quintana i B. vinsonii subsp. berkhoffii. Nie wykazują one stuprocentowej swoistości, a ich wynik zależy od czasu, jaki upłynął od zakażenia (1). Wykrywanie przeciwciał klasy IgM za pomocą IFA charakteryzuje się niższą czułością (53%), ale wyższą swoistością (93%) w porównaniu z metodą ELISA (odpowiednio 65% i 91%). Natomiast testy wykrywające przeciwciała klasy IgG metodą IFA są bardziej czułe (67%), ale mniej swoiste (82%) niż testy ELISA (28% i 91%) (11). Z kolei badanie par surowic (czyli dwóch próbek pobranych od pacjenta w odstępie około 14 dni) u kotów z podejrzeniem bartonelozy nie ma zastosowania w diagnostyce, ponieważ nie udaje się wykazać wzrostu mian przeciwciał pomiędzy pierwszym i drugim badaniem. Ma to związek z przewlekłym przebiegiem bartonelozy (1, 9).