Każdy zabieg chirurgiczny niesie za sobą ryzyko powikłań. Nie inaczej jest w przypadku kastracji suk. Jednym z nich jest zespół pozostawionego jajnika (ang. ovarian remnant syndrome – ORS). Najczęstszą przyczyną tego zaburzenia jest niecałkowite usunięcie jajnika przez lekarza wykonującego zabieg. Podczas zabiegu może też dojść do upuszczenia i pozostawienia fragmentu tkanki jajnika w obrębie jamy brzusznej, gdzie w wyniku rewaskularyzacji istnieje możliwość wznowienia jego aktywności.

Zespół pozostawionego jajnika definiowany jest jako pozostała w organizmie samicy tkanka jajnika, produkująca hormony wpływające na powstanie klinicznych objawów rujowych (27). ORS częściej jest opisywane u suk dużych ras, otyłych, z głęboką klatką piersiową. Dotyczy głównie prawego jajnika, co jest związane z jego głębszym i bardziej doczaszkowym położeniem (24, 27) oraz krótszym więzadłem podwieszającym (nerkowo-jajnikowym) jajnika (9). Aktywna tkanka jajnika poprzez hormony płciowe wywiera wpływ na narządy rodne i gruczoł sutkowy samicy. Najczęściej obserwowane są objawy rui właściwej i okresu przedrujowego, tj. obrzęk i powiększenie sromu, krwisty wypływ z pochwy, atrakcyjność dla samców, zachowania behawioralne, takie jak odruch tolerancji samca, wokalizacja.

Wypływ z pochwy oraz obrzęk sromu trzeba różnicować z urazami, ciałami obcymi, stanami zapalnymi w pochwie oraz zmianami nowotworowymi, które mogą występować również u samic prawidłowo wykastrowanych (7, 18, 29). Należy też wykluczyć narażenie suki na egzogenne podanie estrogenów, na przykład w celu leczenia pokastracyjnego nietrzymania moczu lub na skutek kontaktu z preparatami estrogenowymi stosowanymi u kobiet, na przykład w postaci kremów (8). Ponadto według części źródeł niektóre suki mimo całkowitego braku gonad mogą przejawiać objawy rujowe, takie jak atrakcyjność dla samców, nieznaczny obrzęk sromu i niekrwisty wypływ z pochwy (7).

Pomiędzy zabiegiem kastracji a wystąpieniem objawów klinicznych może minąć kilka tygodni, a nawet kilka lat w zależności od ilości pozostawionej tkanki jajnika (18, 21, 28, 29). Doświadczalnie wykazano, że znaczny odsetek samic z pozostawionym fragmentem jajnika nie wykazywał żadnych objawów klinicznych. Były natomiast zauważalne zmiany w badaniach laboratoryjnych (11). Objawy rui przy zespole pozostawionego jajnika zwykle występują cyklicznie co 4-8 miesięcy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której w wyniku zaburzeń hormonalnych dojdzie do powstania torbieli jajnikowych mogących prowadzić do rui ciągłej (29). W przypadku rui ciągłej lub nieregularnie występującej trzeba brać też pod uwagę możliwość obecności hormonalnie czynnych guzów nadnerczy, które również mogą wydzielać duże ilości estrogenów i prowadzić do objawów rujowych – najczęściej ciągłych, co opisano u kotek (17).