Wielbłądowate Nowego Świata (alpaki i lamy) są zwierzętami coraz powszechniej hodowanymi w Polsce. Do najczęściej spotykanych u nich chorób należy świerzb. Jego rozpoznawanie jest stosunkowo łatwe, ale leczenie stanowi spore wyzwanie dla lekarzy weterynarii. Szybszy metabolizm niż na przykład u bydła oraz brak wydzielania lanoliny przez skórę wymagają innego wykorzystywania leków przeciwpasożytniczych, które są skuteczne u innych gatunków. Rolą tego artykułu jest przedstawienie możliwych sposobów na rozwiązanie tego problemu.

Alpaki (Vicugna pacos) i lamy (Lama glama) to należące do rodziny wielbłądowatych (Camelidae) zwierzęta hodowlane pochodzące z Ameryki Południowej. Pierwotnie były hodowane dla mięsa, skór, ale przede wszystkim dla bardzo cennej wełny. W ciągu ostatnich kilkunastu lat stały się bardzo popularnymi zwierzętami towarzyszącymi na całym świecie, także w Polsce. Agroturystyka mająca kilka lub więcej takich osobników nie jest już w Polsce zaskoczeniem. Jedną z najpowszechniejszych chorób alpak i lam, z którą stykają się zarówno hodowcy, jak i lekarze weterynarii zajmujący się wielbłądowatymi, jest ektoparazytoza wywołana przez świerzbowce.

Gatunki świerzbowców u alpak i lam

U alpak i lam występują zarażenia świerzbowcami z trzech rodzajów: Sarcoptes (S. scabiei), Chorioptes i Psoroptes. Poszczególne rodzaje roztoczy mają swoje predylekcyjne miejsca bytowania. Co więcej, u alpak i lam powszechna jest także równoczesna inwazja więcej niż jednego gatunku pasożytów (6).

Sarcoptes scabiei

Inwazja świerzbowców Sarcoptes spp. u alpak i lam należy do najczęstszych i najtrudniejszych do wyleczenia zarażeń. Ponadto pasożyty te nie są swoiste gatunkowo i należy liczyć się z możliwością przeniesienia ich na inne gatunki zwierząt, w tym także człowieka. Dlatego też chorobę tę powinno się traktować jako zoonozę (3).

Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt bezpośredni pomiędzy zwierzętami, a także kontakt pośredni z pasożytami bytującymi w środowisku. Sarcoptes spp. jest w stanie przetrwać poza żywicielem około miesiąca.

Typowymi objawami sarkoptozy są bardzo silny świąd oraz charakterystyczne zmiany skórne. Pierwotne odczyny to niewielkie grudki, które ze względu na gęstą wełnę pozostają zwykle niezauważone (ryc. 1). Kolejnymi zmianami są rumień oraz strupy będące konsekwencją intensywnego drapania się zwierząt. Mniej więcej po tygodniu pojawiają się złuszczenia, wyłysienia oraz obszary nadmiernie zrogowaciałego naskórka (15) (ryc. 2, 3). Sarcoptes spp. najczęściej umiejscawia się w okolicach brzucha, pachwin i nóg. Bez leczenia zmiany mogą w dość krótkim czasie objąć znaczną część ciała. Wtedy też dochodzi do spadku apetytu i utraty masy zwierzęcia, co w skrajnych przypadkach może doprowadzić do śmierci (2, 3).