Pasożyty zewnętrzne, takie jak pchły i kleszcze, obniżają komfort życia ludzi i zwierząt, w tym psów. Jako wektory pasożytów wewnętrznych i bakterii stanowią także zagrożenie dla ich zdrowia. Pchły (Ctenocephalides canis i Ctenocephalides felis) bytujące na skórze psa są najczęstszym źródłem zarażenia tasiemcem (Dipylidium caninum), przenoszą też chorobotwórcze czynniki bakteryjne (Mycoplasma spp., Rickettsia spp., Yersinia pestis) (18). Przyczyniają się również do występowania problemów dermatologicznych, powodując alergiczne pchle zapalenie skóry, zaostrzając objawy atopii, a także przyczyniając się do samouszkodzeń skóry i włosów u psów (8). Kleszcze z kolei są przenosicielami wielu potencjalnie zagrażających życiu chorób, w tym babeszjozy, anaplazmozy, erlichiozy czy hepatozoonozy (która przenosi się drogą alimentarną po spożyciu kleszcza) (27, 31).

Pojawienie się na rynku weterynaryjnym izoksazolin – skutecznej grupy insektycydów i akarycydów (środków roztoczobójczych), zrewolucjonizowało metody zwalczania pasożytów zewnętrznych u psów. Związki te wybiórczo oddziałują na kanały chlorkowe bramkowane przez GABA i glutaminian u bezkręgowców, wykazując znacznie większe powinowactwo do ich receptorów niż do analogicznych struktur u kręgowców (12). Poprzez blokowanie napływu jonów chlorkowych do komórek postsynaptycznych izoksazoliny prowadzą do depolaryzacji, paraliżu i śmierci pasożyta (22, 34).

Izoksazoliny to z punktu widzenia chemicznego pięcioczłonowe heterocykliczne związki zawierające azot i tlen. Podstawianie różnych grup funkcyjnych powoduje ogromną różnorodność i szerokie zastosowanie. Izoksazoliny stały się jednymi z najważniejszych leków ze względu na liczne aktywności biologiczne, w tym działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwgruźlicze, przeciwmalaryczne i przeciwdrobnoustrojowe pochodnych na bazie izoksazolin (16, 35).

Wśród dostępnych na rynku weterynaryjnym izoksazolin dla psów wyróżniamy afoksolaner, fluralaner, soralaner i lotilaner. Substancje te dostępne są w preparatach o różnej formie podania i gramaturach. Preparaty jednoskładnikowe dostępne na rynku UE wymieniono w tab. I. Część preparatów w postaci tabletek zawiera dodatkowe substancje czynne, na przykład soralaner z moksydektyną, pyrantelem (Simparica Trio), afoksolaner z oksymem milbemycyny (Nexgard Spectra) i lotilaner z oksymem milbemycyny (Credelio Plus) lub połączenie fluralaneru z moksydektyną (Bravecto Plus) w preparacie typu spot-on dla kotów. Preparaty te, poza zwalczaniem inwazji pasożytów zewnętrznych, zapobiegają chorobom wywołanym przez robaki sercowe, a także angiostrongylozie i telazjozie, jednocześnie eliminując inwazje nicieni żołądkowo-jelitowych (glisty, tęgoryjce, włosogłówki). Większość preparatów z izoksazolinami działa również przeciwko nużeńcom (Demodex canis), świerzbowcom (Sarcoptes scabiei), a sarolaner i lotilaner także przeciw świerzbowcowi usznemu (Otodectes cynotis) (1, 25, 28).