Nieporozumienia i błędy w korzystaniu z opioidów zniechęcają część lekarzy weterynarii do stosowania tej metody leczenia przeciwbólowego u zwierząt. Oto wyjaśnienie, dlaczego opioidy pozostają doskonałym sposobem leczenia bólu u znacznej części pacjentów.

Syntetyczne opioidy są bardzo potężnym i zapewne najbardziej przydatnym narzędziem w leczeniu bólu i zapobieganiu przewlekłym stanom bólowym zarówno u ludzi, jak i u pacjentów weterynaryjnych. Lekarze weterynarii unikają jednak ich stosowania, a najczęściej podawanym powodem takiego postępowania jest lęk przed działaniami niepożądanymi tych środków.¹ Obawy te można z łatwością rozwiać i uniknąć wątpliwości, tłumacząc mechanizm działania opioidów zarówno w obwodowym, jak i ośrodkowym układzie nerwowym, opracowując schematy leczenia ograniczające ich zastosowanie i objaśniając sposób szybkiego rozpoznawania oraz eliminowania działań niepożądanych tej grupy leków, gdyby wystąpiły.

Mechanizm działania opioidów

Aktywacja receptorów opioidowych mi skutkuje zahamowaniem uwalniania neurotransmiterów stymulujących z błony presynaptycznej oraz odpowiedzi błony postsynaptycznej na te przekaźniki, zamknięciem kanałów wapniowych i otwarciem kanałów potasowych. W rezultacie przekaźnictwo bodźców bólowych zostaje znacznie osłabione.

Niedawno odkryto, że komórki glejowe, którym do tej pory przypisywano jedynie mało istotną rolę wspomagającą w rdzeniu kręgowym, są w rzeczywistości bardzo aktywne w procesie przekazywania bólu – powiększają się, migrują i oplatają synapsy nocyceptywne w odpowiedzi na uraz obwodowy.² Komórki te oplatają wiele rodzajów receptorów, w tym receptory opioidowe. Mają zatem potencjalną zdolność do wytwarzania i podtrzymywania odczucia bólu, co może prowadzić do pozornej paradoksalnej przeczulicy u części pacjentów leczonych opioidami.³

Rodzaje opioidów

Lekarze mają do dyspozycji opioidy podzielone na trzy ogólne klasy środków: czyści agoniści receptorów mi, częściowi agoniści receptorów mi i środki o działaniu agonistyczno-antagonistycznym oraz antagoniści receptorów mi. Poniżej przedstawiono zestawienie wskazań do stosowania każdej z tych grup.

Czyści agoniści receptora mi – „silne” opioidy

Morfina. Stosowanie morfiny zostało uregulowane prawem federalnym w czasach I wojny światowej. Przez bez mała wiek środek ten nie stracił na ważności i przydatności. Lek nie ma efektu sufitowego w zakresie działania analgetycznego, uwalniania hist...

Oksymorfon i hydromorfon (leki niedostępne dla pacjentów weterynaryjnych w Polsce – przyp. tłum.). Obydwa leki działają krócej niż morfina, przez co wielu lekarzy weterynarii uważa, że są od niej bardziej uniwersalne. Nie powodują wyrzutu histamin...