Małe zwierzęta często trafiają do lecznicy weterynaryjnej ze słabo wyrażonymi objawami chorobowymi. Podjęcie decyzji o tym, czy psa lub kota należy leczyć objawowo, wypisując go do domu i wyznaczając wizytę kontrolną, czy też natychmiast przystąpić do wykonywania u niego badań diagnostycznych i skierować na leczenie szpitalne, wymaga od lekarza wnikliwości oraz logicznej analizy danych uzyskanych z:

• wywiadu
• badania klinicznego
• wstępnych badań dodatkowych.

Nigdy nie powinno się lekceważyć zwierząt, u których stwierdza się objawy uogólnionego stanu zapalnego. Do groźnych konsekwencji nadmiernie wyrażonej reakcji zapalnej zalicza się bowiem uszkodzenie narządów, które może nawet prowadzić do śmierci.

Tematem pierwszej części tej serii artykułów są badania diagnostyczne pacjentów będących w stanie wymagającym szybkiej interwencji lekarskiej. Część druga będzie poświęcona przeglądowi danych dotyczących stabilizacji stanu klinicznego oraz leczenia zwierząt z zespołem uogólnionej reakcji zapalnej.

Charakterystyka

Definicja

Zespół uogólnionej reakcji zapalnej (SIRS – systemic inflammatory response syndrome) opisuje stan kliniczny charakteryzujący się ogólnoustrojową aktywacją reakcji zapalnej, wtórny do choroby wywołanej zadziałaniem czynnika zakaźnego lub niezakaźnego (tab. 1).

Pojęcie SIRS wprowadzono po raz pierwszy na wspólnej konferencji Amerykańskiego Stowarzyszenia Lekarzy Chorób Klatki Piersiowej (ACCP – American College of Chest Physicians) i Towarzystwa Intensywnej Terapii (SCCM – Society of Critical Care Medicine), która odbyła się w roku 1991. Miało to na celu podkreślenie roli procesu zapalnego będącego elementem ogólnoustrojowym, który przyczynia się do niewydolności narządów obserwowanej u pacjentów z sepsą.¹

Odpowiedź zapalna

Powszechnie wiadomo, że miejscowa reakcja zapalna w obszarze ograniczonego uszkodzenia tkanek lub zakażenia charakteryzuje się pięcioma podstawowymi objawami, czyli podwyższoną temperaturą, bólem, zaczerwienieniem, obrzękiem oraz utratą czynności. Objawy te powodowane są rozszerzeniem naczyń włośniczkowych znajdujących się w tym miejscu oraz zwiększeniem przepuszczalności ich ścian, co ma na celu ochronę organizmu gospodarza i usunięcie szkodliwych czynników oraz uszkodzonych komórek.

Niemniej jednak u pacjentów z SIRS poważny proces zapalny ograniczony do danego miejsca lub obszaru prowadzi do „przepełnienia” krwi krążącej mediatorami zapalnymi i rozwoju uogólnionych zaburzeń charakteryzujących się rozszerzeniem naczyń krwionośnych i zwiększoną przepuszczalnością ich ścian.