XIX Kongres Akademii po Dyplomie WETERYNARIA już 15-16.03.2025 r. w Warszawie! Sprawdź program kongresu >
Choroby wewnętrzne
Komentarz do artykułu „Zespół uogólnionej reakcji zapalnej i sepsa”, cz. I i II
Dr n. wet. Magdalena Kalwas-Śliwińska
Zwierzęta w stanach bezpośredniego zagrożenia życia, w tym z sepsą, stanowią szczególną grupę pacjentów. Wiadomo bowiem, że ich stan zmienia się w sposób dynamiczny – obraz kliniczny pacjenta i wartości jego parametrów życiowych o godzinie 11.15 mogą być zupełnie odmienne od tych, które obserwowano o godzinie 11.00. Dotychczas we wstępnym rozpoznawaniu sepsy u pacjentów bazowano na objawach zespołu uogólnionej odpowiedzi zapalnej (SIRS – systemic inflammatory response syndrome). Jednakże według nowej definicji sepsa to już nie SIRS wywołany zakażeniem, ale zagrażająca życiu dysfunkcja narządów spowodowana niewłaściwą reakcją organizmu na zakażenie (czyli właściwie to, co dawniej określano mianem „ciężkiej sepsy”). Uznano bowiem, że kryteria rozpoznawania SIRS, który może być przecież wywołany obecnością nie tylko czynników zakaźnych, ale także bodźców niezakaźnych (np. zapaleniem trzustki) lub urazem, są zbyt mało czułe i swoiste i usunięto je z definicji sepsy.
Dawniej do rozpoznania sepsy u pacjenta z bardzo prawdopodobnym lub potwierdzonym zakażeniem wystarczyło wykazanie co najmniej dwóch (u psów) lub trzech (u kotów) z pięciu kryteriów diagnostycznych SIRS. Obecnie trzeba dowieść, że zakażenie nie tylko doprowadziło do rozwoju SIRS, ale również spowodowało niewydolność narządów. W medycynie człowieka wykorzystuje się w tym celu skalę SOFA (Sepsis-related lub Sequential Organ Failure Assessment) i uproszczoną skalę SOFA, tzw. quick SOFA. System SOFA umożliwia ocenę wydolności sześciu układów narządowych w skali od 0 (pacjent bez niewydolności narządowej) do 4 (pacjent z poważną niewydolnością narządową), przy czym nagła zmiana w wyjściowej punktacji SOFA o ≥ 2 punkty w następstwie zakażenia oznacza dysfunkcję narządów. Pod uwagę bierze się następujące parametry:
- PaO2/FiO2, czyli stosunek ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętniczej do stężenia tlenu we wdychanym powietrzu, wykazanego na podstawie wyników badania gazometrycznego krwi tętniczej (czynność układu oddechowego)
- liczba płytek krwi (krzepnięcie)
- stężenie bilirubiny w surowicy (czynność wątroby)
- stężenie kreatyniny w surowicy lub wielkość diurezy (czynność nerek)
- średnie ciśnienie tętnicze (MAP) i konieczność stosowania leków wazopresyjnych (czynność układu krążenia)
- stan świadomości oceniany w skali Glasgow (czynność OUN).