Objawy kliniczne związane z niedoborem witaminy B12 obejmują zaburzenia żołądkowo-jelitowe, obniżenie odporności, zaburzenia metaboliczne i inne.

Kobalamina, powszechnie znana jako witamina B12, to rozpuszczalna w wodzie witamina wykorzystywana przez każdą komórkę organizmu. Jest ona niezbędna do utrzymania czynności fizjologicznych, w tym syntezy kwasów nukleinowych, metabolizmu aminokwasów, funkcjonowania nabłonka jelitowego, ośrodkowego układu nerwowego i prawidłowej hematopoezy.^1,2 Ze względu na jej kluczową rolę w zachowaniu zdrowia organizmu stan jej niedoboru może przyczynić się do rozwoju choroby.

Fizjologia hipokobalaminemii

Spożycie i wchłanianie kobalaminy

Psy i koty nie potrafią samodzielnie syntetyzować kobalaminy. Zwierzęta te polegają na spożyciu i wchłanianiu jelitowym witaminy B12 zawartej w diecie. Większość komercyjnych karm dla zwierząt domowych, w tym diety wegetariańskie, są uzupełniane kobalaminą. Zrozumienie metabolizmu i mechanizmu wchłaniania witaminy B12 jest ważne w ocenie pacjentów pod kątem przyczyn jej niedoboru oraz w określaniu, w jaki sposób go leczyć.

Po spożyciu kobalamina jest uwalniana z białka pokarmowego w żołądku, gdzie jest natychmiast wiązana z haptokoryną glikoproteinową (białko R, transkobalamina I). Haptokoryna chroni kobalaminę przed utylizacją przez bakterie w bliższym odcinku przewodu pokarmowego. Kiedy witamina B12 dociera do dwunastnicy, proteazy trzustkowe trawią haptokorynę, ponownie uwalniając kobalaminę. Ochronę kobalaminy przed utylizacją bakteryjną przejmuje czynnik wewnętrzny (IF). Kompleks kobalamina–IF przedostaje się do jelita krętego, gdzie jest wychwytywany.¹ U psów większość IF pochodzi z zewnątrzwydzielniczej części trzustki, niewielka ilość jest jednak produkowana przez komórki błony śluzowej żołądka (główna lokalizacja u ludzi).³ U kotów IF jest w całości produkowany przez zewnątrzwydzielniczą część trzustki.⁴

W jelicie krętym kompleks kobalamina–IF jest wchłaniany przez receptory kubamu. Mimo że większość witaminy B12 zawartej w diecie jest wchłaniana przez endocytozę za pośrednictwem receptorów, około 1% jest wchłaniane na drodze dyfuzji biernej przez nabłonek błony śluzowej jelita. Uważa się, że proces ten zachodzi na całej długości przewodu pokarmowego.¹ Zdolność kobalaminy do biernej dyfuzji wzdłuż przewodu pokarmowego wyjaśnia prawdopodobnie, dlaczego psy i koty z ciężką chorobą jelita krętego mogą nadal korzystnie reagować na doustne podawanie kobalaminy.

W enterocytach enzymy lizosomalne oddzielają kobalaminę od IF i receptora kubamu. Kobalamina jest następnie transportowana w krwiobiegu po całym organizmie.