Specjalista przedstawia ryzyko zatrucia i jego leczenie.

Wprowadzenie i patofizjologia

Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (selective serotonin reuptake inhibitors, SSRI) oraz inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (serotonin norepinephrine reuptake inhibitors, SNRI) są często przepisywanymi lekami przeciwdepresyjnymi¹ (tab. 1). Z tego względu nierzadkie są przypadki spożycia ich przez zwierzęta domowe, zwłaszcza koty. Najczęściej spożywanym przez koty lekiem hamującym zwrotny wychwyt serotoniny i nor­adrenaliny jest wenlafaksyna.² Istotna jest więc umiejętność rozpoznawania zatrucia oraz jego leczenia.

Serotonina występuje w różnych typach receptorów w całym organizmie, szczególnie w mózgu (neurony), układzie pokarmowym oraz naczyniowym, gdzie działa zwężająco na naczynia krwionośne.³ Po uwolnieniu przez neurony serotonina może być przez nie wchłonięta lub rozłożona przez oksydazy monoamin (MAO). Inhibitory MAO zapobiegają rozkładowi serotoniny, a leki z grup SSRI i SNRI przeciwdziałają jej wychwytowi zwrotnemu. Inhibitory MAO również mogą powodować zatrucia u psów i kotów, czemu towarzyszą objawy kliniczne podobne jak przy zatruciu SSRI i SNRI. Lekarze weterynarii częściej zgłaszają jednak zatrucia tą drugą grupą leków, prawdopodobnie z powodu powszechności ich użycia.

Zatrucie SSRI lub SNRI może być podkliniczne. Tylko 25% z 313 telefonów wykonanych przez właścicieli psów na Pet Poison Helpline pomiędzy 2005 a 2010 rokiem dotyczyło zwierząt przejawiających objawy kliniczne.⁴ Nie było znaczących różnic pod względem płci, wieku i rasy pomiędzy psami wykazującymi objawy kliniczne i tymi bez objawów. Trudno jednak było ocenić, jaka jest dawka toksyczna, ponieważ różnice między dawkami przyjętymi przez zwierzęta z objawami klinicznymi i bez objawów mogły być duże. Zaledwie 10 mg/kg m.c. sertraliny – najczęściej przepisywanego SSRI w USA – może powodować wystąpienie objawów klinicznych u psów.⁵ Podobnie sytuacja przedstawiała się w przypadku kotów – obecność objawów klinicznych zgłaszało 25% właścicieli, którzy dzwonili w sprawie zatrucia swoich podopiecznych między 2004 a 2010 rokiem.⁶ Główna różnica między psami i kotami była taka, że koty zdecydowanie częściej spożywały wenlafaksynę i fluoksetynę.

Ponieważ większość receptorów SSRI i SNRI znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), układzie pokarmowym oraz naczyniach krwionośnych, objawy kliniczne zatrucia tymi lekami obejmują zaburzenia neurologiczne, sercowo-naczyniowe oraz pokarmo...