W artykule omówiono, na co należy zwracać uwagę, gdy rozpoznajemy i leczymy przełom nadnerczowy.

Hipoadrenokortycyzm, znany także jako choroba Addisona, może powodować poważne zaburzenia ogólne i kryzysy zagrażające życiu. Ten proces chorobowy związany jest z niedoborem zarówno mineralokortykosteroidów, jak i glikokortykosteroidów. Istnieje również nietypowa postać choroby Addisona, w której niedobory dotyczą tylko glikokortykosteroidów. Częstość występowania niedoczynności kory nadnerczy u psów wynosi 0,36-0,5%.¹ Chociaż jest to rzadko spotykana choroba, może przejawiać się w różny sposób i powinna znaleźć się na liście rozpoznań różnicowych przy wielu objawach. Lekarze na oddziałach intensywnej terapii na ogół nie leczą choroby Addisona przez dłuższy czas, muszą jednak wiedzieć, na co zwracać uwagę, gdy trafi do nich pacjent z przełomem nadnerczowym. Większość małych zwierząt, u których występuje hipoadrenokortycyzm, to psy, ale choroba ta może sporadycznie pojawić się też u kotów.²

Gruczoły nadnerczowe składają się z trzech warstw. Każda z nich wytwarza inne hormony, które pełnią odmienną rolę. Na zewnątrz znajduje się warstwa kłębkowata (zona glomerulosa), wytwarzająca i wydzielająca hormony mineralokortykoidowe, z których najważniejszy jest aldosteron. Aldosteron ma kluczowe znaczenie w gospodarce sodowo-potasowej organizmu. Reguluje wydalanie potasu przez nerki,¹ przede wszystkim działając na komórki główne w nerkach.

Środkowa warstwa nadnerczy to warstwa pasmowata (zona fasciculata), która poprzez różne mechanizmy sprzężenia zwrotnego wydziela glikokortykosteroidy. Najważniejszym z glikokortykosteroidów jest kortyzol, oddziałujący na prawie wszystkie tkanki.¹ Do niektórych ważnych działań kortyzolu w organizmie zalicza się utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia krwi, równowagi wodnej i wypełnienia naczyń oraz zwiększenie wrażliwości naczyń na katecholaminy, szczególnie u psów.¹

Najbardziej wewnętrznie znajduje się warstwa siatkowata (zona reticularis), która wydziela hormony płciowe. Nie mają one znaczenia klinicznego w hipoadrenokortycyzmie. Hipoadrenokortycyzm rozwija się, gdy dochodzi do niewydolności jednej lub kilku warstw kory nadnerczy.

Niedoczynność kory nadnerczy jest zwykle skutkiem zaniku lub uszkodzenia warstw gruczołu nadnerczowego.¹ Najczęstszą przyczyną choroby Addisona u ludzi i psów jest pierwotne uszkodzenie na tle immunologicznym. Do innych udokumentowanych przyczyn zniszczenia kory nadnerczy zalicza się nowotwory, choroby grzybicze, urazy i koagulopatie.¹