Prostaglandynę podaje się na 10-20 minut przed pobraniem. Jej użycie zalecane jest szczególnie w przypadku niedoświadczonych reproduktorów lub psów bojaźliwych bez obecności suki w cieczce. U psów obserwuje się typowe objawy uboczne działania prostaglandyn u tego gatunku, takie jak wymioty, gorączka, przyspieszenie oddechów i akcji serca, duszność, ślinotok, niekontrolowane oddawanie moczu i kału. Hodowca powinien mieć świadomość możliwości ich wystąpienia.
Analogi GnRH
GnRH to hormon uwalniający LH i FSH z tylnego płata przysadki. LH stymuluje wydzielanie testosteronu przez komórki Leydiga w jądrach. Szczyt stężenia testosteronu pojawia się godzinę po podaniu analogów GnRH. GnRH stosuje się przed pobraniem nasienia u psów z obniżonym libido. Analogi GnRH wykorzystywane są także w celu zwiększenia liczby plemników w ejakulacie w przypadkach oligozoospermii.
Istnieją różne schematy podawania analogów GnRH. Najczęściej stosuje się dawki od 1 do 3 µg/kg raz lub dwa razy w tygodniu przez 3-4 tygodnie. Zazwyczaj powoduje to dość znaczne zwiększenie liczby plemników w ejakulacie, objętości ejakulatu, polepszenie parametrów ruchu oraz spadek odsetka plemników z wadami budowy (3). W wielu przypadkach idiopatycznej oligozoospermii nie są to trwałe efekty, dlatego preparaty GnRH należy stosować w określonym czasie przed planowanym kryciem. Z uwagi na dobre efekty i brak działań niepożądanych analogi GnRH w postaci zastrzyków podskórnych i domięśniowych dość często wykorzystywane są w leczeniu niepłodności. Ryc. 3 i 4 przedstawiają parametry nasienia psa (własny przypadek kliniczny) przed i po zastosowaniu GnRH w dawce 1 µg/kg dwa razy w tygodniu przez trzy tygodnie.
Inhibitory prolaktyny
Hiperprolaktynemia powoduje niedoczynność gonad męskich poprzez zahamowanie wyrzutu GnRH, a co za tym idzie – także gonadotropin przysadkowych, co skutkuje spadkiem stężenia testosteronu. W konsekwencji wysokie stężenie prolaktyny prowadzi do spadku libido, oligoasthenozoospermii, teratozoospermii oraz do zmniejszenia objętości ejakulatu.
Istnieją doniesienia o skutecznym leczeniu tego typu zaburzeń kabergoliną w dawce 5 µg/kg doustnie przez 3-6 tygodni. Jeśli nie widać poprawy parametrów nasienia po 6 tygodniach, podawanie powinno się przerwać, gdyż nie przyniesie ono zamierzonego skutku. Niektórzy badacze uważają, że dość wysoki odsetek psów nie reaguje pozytywnie na leczenie kabergoliną i dla powszechniejszego zastosowania antagonistów dopaminy potrzebne są dalsze badania i obserwacje kliniczne.
Suplementy diety
Istnieją przypuszczenia, że preparaty stosowane w leczeniu zwyrodnień stawów u psów, zawierające glukozaminę oraz wyciągi z małża zielonego, mają także korzystny wpływ na parametry nasienia psów. Są to jednak obserwacje kliniczne niepoparte dowodami naukowymi. Przyjmuje się, że preparaty zawierające glukozaminę usprawniają wychwyt aminokwasów i przez to poprawiają jakość nasienia. Nie ma jednak ustalonych schematów postępowania, a zastosowanie tych produktów wymaga dalszych badań.
Ważnym pierwiastkiem biorącym udział w spermatogenezie jest selen. Występuje on w jądrach w postaci peroksydazy glutationowej będącej zmiataczem wolnych rodników, co w przypadku nasienia ma szczególne znaczenie, gdyż plemniki, z uwagi na wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, są szczególnie podatne na niekorzystne działanie aktywnych form tlenu. Korzystny wpływ suplementacji selenu na jakość nasienia potwierdzono u drobiu i świń. Niektórzy autorzy w doniesieniach klinicznych wskazują, że suplementacja doustna tego pierwiastka u psów powoduje wyższą koncentrację, zwiększenie objętości ejakulatu i poprawę parametrów ruchliwości plemników.
Istnieją również dane o korzystnym wpływie kwasów omega-3, a także selenu oraz witamin C i E na jakość nasienia. Suplementy z antyoksydantami mają chronić komórki przed ich niszczeniem przez wolne rodniki (4, 5).
Część praktyków zaleca podawanie preparatów z karnityną w celu poprawy ruchliwości plemników.
■
Ryc. 1-4 – D. Karska, ryc. 5 – R. Faundez
