Transfuzje krwi u psów i kotów – reakcje poprzetoczeniowe

U pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, niedokrwistością autoimmunologiczną lub niedokrwistością związaną z chorobami wątroby może wystąpić zespół rozsianego krzepnięcia śródnaczyniowego DIC (disseminated intravascular coagulation). DIC jest zespołem zaburzeń krzepnięcia krwi związanym z niekontrolowanym tworzeniem się mikrozakrzepów w naczyniach włosowatych i prowadzącym do niedokrwiennego uszkodzenia narządów. Leczenie tego stanu obejmuje płynoterapię oraz podanie heparyny w dawce 75 j/kg m.c. co 8 godzin. Rokowanie w przypadku wystąpienia DIC jest niepomyślne.

W medycynie weterynaryjnej rzadko stosuje się transfuzje powyżej jednej jednostki krwi (450 ml u psów i 50 ml u kotów). W przypadku dużych objętościowo transfuzji należy monitorować potencjalne zaburzenia gospodarki mineralno-elektrolitowej organizmu. Jony wapnia znajdujące się w osoczu mogą wejść w reakcję z dwuwodnym cytrynianem sodu i wytrącić się w osoczu w postaci słabo rozpuszczalnej soli cytrynianu wapnia. Dochodzi wówczas do hipokalcemii i niewydolności mięśnia sercowego. W przypadku wystąpienia hipokalcemii, tj. wykrycia w badaniach stężenia jonów wapnia poniżej 7 mg/dl, powinniśmy uzupełnić niedobór jonów wapnia poprzez podanie w powolnym dożylnym wlewie kroplowym 10% glukonianu wapnia w dawce 0,5-1,0 ml/kg m.c., aż do ustąpienia objawów kardiologicznych i osiągnięcia stężenia Ca w surowicy w przedziale pomiędzy 7,5 a 8,5 mg/dl.

Antykoagulant może także wejść w reakcję z jonami potasu znajdującymi się w erytrocytach i spowodować wzrost stężenia potasu w osoczu. Taki stan jest szczególnie niebezpieczny u pacjentów z niewydolnością krążenia oraz chorobami nerek. Monitorowanie poziomu Ca i K w trakcie przeprowadzania transfuzji z wykorzystaniem więcej niż jednej jednostki krwi jest konieczne, aby zapobiec niepożądanym zaburzeniom mineralno-elektrolitowym. Zaleca się wykonywanie w trakcie transfuzji elektrokardiogramu, który może sygnalizować zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. Wydłużenie odcinka Q–T oraz obniżenie załamków Q i T są sygnałem nasilającej się hipokalcemii. Zmniejszenie załamka P, poszerzenie zespołu QRS z powiększeniem załamka T to oznaki hipokaliemii. Zaburzenia rytmu serca i hipotermię notowano u pacjentów, którym podawano preparaty krwiopochodne o zbyt niskiej temperaturze, tj. ogrzane do temperatury poniżej 20°C.

Wśród części biorców bezpośrednio po przetoczeniu obserwowano przejściową (jedno-dwudniową) hemoglobinurię, która ustępowała w miarę stabilizacji stanu klinicznego pacjenta. Hemoglobinuria wynikała z dożylnego podania materiału krwiopochodnego zawierającego dużą ilość zhemolizowanych erytrocytów.

Wskazania do zastosowania preparatów krwiopochodnych

Większość pacjentów skierowanych na transfuzję krwi cechuje się złym stanem klinicznym – niską temperaturą ciała, niedokrwistością, niskim hematokrytem (często poniżej 10%). Dobór odpowiedniego preparatu krwiopochodnego ma duże znaczenie w minimalizacji negatywnych skutków ubocznych transfuzji.

Świeża krew pełna (FWB – fresh whole blood) ma największą gamę czynników, które mogą wywołać u biorcy objawy niepożądane, ale jako jedyna zawiera w swoim składzie aktywne płytki krwi. W warunkach chłodniczych (1-6°C) trombocyty obumierają po upływie 24 godzin. FWB znajduje zastosowanie w terapii trombocytopatii oraz niedokrwistości hipowolemicznej. Ze względów ekonomicznych krew pełna powinna być odwirowana w celu rozdzielenia elementów komórkowych od osocza. Po upływie 6 godzin część czynników krzepnięcia, jeśli nie zostanie zamrożona w temperaturze -30°C, ulegnie inaktywacji.

Elementy komórkowe (PRBC – packed red blood cells) zawierają głównie erytrocyty, leukocyty, trombocyty oraz niewielką ilość osocza. Znajdują zastosowanie głównie w terapii niedokrwistości normowolemicznej.

Świeże mrożone osocze (FFP – fresh frozen plasma) to osocze, które zostało zamrożone w ciągu 6 godzin od pobrania. Zawiera czynniki krzepnięcia II, VII, VIII, IX, X. W zamrożonym materiale obecne są także białka – albuminy. Wskazaniem do stosowania FFP są niedobory czynników krzepnięcia, koagulopatie (wątrobowe lub na skutek zatrucia rodentycydami, hipoalbuminemia).