Margines cięcia chirurgicznego
Generalnie przyjmuje się, że czysty (kompletny) margines chirurgiczny wiąże się z lepszym rokowaniem dla guzów z komórek tucznych. W badaniach Murphy i wsp. (8) odnotowano, że wznowa miejscowa procesu nowotworowego była obserwowana w 17% przypadków guzów usuniętych bez marginesu chirurgicznego (komórki nowotworowe w linii cięcia chirurgicznego w badaniu mikroskopowym), w 5% z granicznym (komórki nowotworowe w odległości < 5 mm od linii cięcia chirurgicznego) i w 3% z kompletnym marginesem (komórki nowotworowe w odległości minimum 5 mm od linii cięcia chirurgicznego). Brak marginesu chirurgicznego w przypadkach dobrze zróżnicowanych guzów z komórek tucznych nie wpływał na czas przeżycia pacjentów. W przypadkach guzów z komórek o pośrednim stopniu zróżnicowania wznowy miejscowe zanotowano tylko w mniej więcej 6% przypadków. Tak więc nawet w przypadku braku marginesu chirurgicznego dla guzów G1 i G2 uprawnione może być odstąpienie od dalszego postępowania leczniczego, a tylko ograniczenie się do regularnych kontroli klinicznych, jeśli istnieje trudność w wykonaniu wtórnego zabiegu chirurgicznego. Ponadto u 6 z 23 pacjentów podlegających wtórnemu wycięciu nie wykazano komórek nowotworowych w badanym materiale po drugim zabiegu chirurgicznym. Może być to związane z faktem, że komórki tuczne występują normalnie w tkankach, szczególnie z procesami zapalnymi, a więc także w bezpośrednim sąsiedztwie guza nowotworowego. Trudne jest odróżnienie ich od komórek nowotworowych, co może skutkować oceną cięcia chirurgicznego jako niekompletnego, z wyjątkiem mastocytomy z komórek słabo zróżnicowanych.
Tak więc margines cięcia chirurgicznego z jednej strony dla mastocytomy G1 i G2 może nie mieć bardzo istotnego znaczenia dla występowania wznowy miejscowej, z drugiej w zasadzie ma małe znaczenie dla rokowania dla mastocytomy G3. Jednocześnie nieuzyskanie czystego marginesu chirurgicznego sprzyjało występowaniu przerzutów guza z komórek tucznych (1).
Pomimo powyższych wątpliwości uznaje się za korzystne uzyskanie czystego marginesu chirurgicznego.
Stopień zaawansowania klinicznego
Powiększenie węzłów chłonnych, śledziony, wątroby czy obecność guzków satelitarnych w każdym przypadku powinny pociągać za sobą wykonanie badania cytologicznego w celu potwierdzenia rozsiewu procesu (ryc. 7). Wiąże się to na ogół z gorszym rokowaniem. Ciekawe jest, że mastocytoma jest przede wszystkim nowotworem skóry, stosunkowo późno dającym przerzuty do narządów wewnętrznych, głównie do węzłów chłonnych regionalnych, śledziony i wątroby. Bardzo rzadko stwierdza się zmiany przerzutowe w płucach.
Zachowanie kliniczne nowotworu
Guzy nierosnące i niezmieniające swojego wyglądu od długiego czasu (miesięcy lub nawet lat) zazwyczaj wiążą się z lepszym rokowaniem niż zmiany szybko powiększające się, powodujące silny obrzęk i zaczerwienienie (14).
Objawy ogólne
Występowanie objawów paranowotworowych, jak niechęć do jedzenia, wymioty, biegunka, smoliste stolce, może być związane z działaniem ogólnoustrojowym zawartości ziarnistości mastocytów i wiązać się z gorszym rokowaniem. Stany te mogą też wywoływać niedokrwistość.
Rasa psa
Guzy z komórek tucznych bokserów (i być może innych psów krótkoczaszkowych oraz golden retrieverów) są najczęściej zbudowane z komórek dobrze lub pośrednio zróżnicowanych, co wiąże się z lepszym rokowaniem. Natomiast zmiany występujące u psów rasy shar pei, szczególnie młodych, na ogół przebiegają bardzo agresywnie (6) (ryc. 1).
Lokalizacja guza
W niektórych badaniach wskazywano na gorsze rokowanie dla pacjentów z guzami z komórek tucznych położonymi w okolicy krocza, pachwin, moszny (ryc. 1 i 3), choć nie potwierdziło tego ostatnie badanie (13). Guzy warg, jamy ustnej i błon śluzowych często są zbudowane z komórek słabo zróżnicowanych i wiążą się z intensywnym zajmowaniem regionalnych węzłów chłonnych i gorszym rokowaniem (2) (ryc. 8).
Rokowanie dla guzów zlokalizowanych w ścianie przewodu pokarmowego jest na ogół bardzo złe (9, 10), poniżej 10% pacjentów przeżywało 6 miesięcy. Autor spotkał się z mastocytomami jelita cienkiego i żołądka u rottweilerów oraz dogów de Bordeaux (ryc. 9).
Guzy mnogie
W mniej więcej 10-15% przypadków rozwijają się mnogie guzy w różnych miejscach ciała. Postępowanie lecznicze i rokowanie dla tych zmian jest podobne jak dla guzów pojedynczych (7).
