Atopowe zapalenie skóry u psów (AZS) jest przewlekłą świądową i zapalną chorobą skóry, której towarzyszy wzrost stężenia swoistych IgE w surowicy. Ponieważ AZS zaliczane jest do grupy chorób nieuleczalnych, pacjent wymaga regularnego leczenia przez całe życie. Lekarz zobligowany jest do ustalenia alergologicznego rozpoznania i wyboru leczenia najbardziej korzystnego dla pacjenta i właściciela. Ostre AZS powinno być leczone z użyciem miejscowo stosowanych glikokortykosteroidów oraz kąpieli. Tylko w sytuacjach tego wymagających dopuszcza się leczenie przeciwinfekcyjne i doustne stosowanie glikokortykosteroidów. W przypadkach przewlekłych AZS zaleca się umiejętne prowadzenie leczenia łączonego.

Wstęp

Powodem powstania tego artykułu były publikacje, które ukazały się w 2010 r. w „Veterinary Dermatology” i oceniały skuteczność metod stosowanych przez lekarzy przy rozpoznawaniu i leczeniu atopowego zapalenia skóry u psów. W jednej z nich prezentowane jest nowe stanowisko International Task Force on Canine Atopic Dermatitis (Międzynarodowa Grupa Specjalistów ds. AZS psów) dotyczące postępowania leczniczego w przypadkach atopowego zapalenia skóry u psów.

Atopowe zapalenie skóry psów (AZS, canine atopic disease, canine atopic dermatitis, allergic inhalant dermatitis) jest alergiczną, zapalną i świądową chorobą skóry, która występuje u psów z predyspozycją genetyczną do atopii. Objawom klinicznym (ryc. 1) choroby towarzyszy wzrost stężenia przeciwciał IgE skierowanych przeciwko alergenom środowiskowym. Ponieważ AZS jest chorobą nieuleczalną i charakteryzuje się przewlekłym, nawrotowym przebiegiem, wymaga regularnego leczenia pacjenta przez całe jego życie.

Według ogólnie panującego poglądu (16, 18, 23, 26) podstawowym celem terapii psa z AZS jest stworzenie mu takich warunków życia, by doszło do bezobjawowego przebiegu choroby.

Obecnie, zgodnie z zaleceniami International Task Force on Canine Atopic Dermatitis (18), postępowanie lecznicze u psów z AZS jest zależne od stadium rozwojowego choroby.

W przypadkach ostrego atopowego zapalenia skóry psów sprowadza się do:

1. wykrycia i eliminacji, o ile to możliwe, współwystępujących czynników alergotwórczych (pchły, żywność lub alergeny środowiskowe)

2. prowadzenia terapii przeciwinfekcyjnej w przypadkach wystąpienia objawów klinicznych lub stwierdzenia nadmiernej kolonizacji skóry albo zewnętrznego przewodu słuchowego przez bakterie i(lub) grzyby

3. ochrony i higieny skóry oraz włosów poprzez kąpiele z użyciem szamponów leczniczych

4. redukcji świądu przy użyciu środków farmakologicznych:

• glikokortykosteroidów przeznaczonych do stosowania miejscowego, szczególnie w przypadkach ograniczonych zmian skórnych
• glikokortykosteroidów przeznaczonych do stosowania doustnego, szczególnie w przypadkach zmian rozprzestrzenionych lub wieloogniskowych.

W ostrych stanach AZS powinna dominować terapia miejscowa, a leczenie ogólne powinno być stosowane tylko w razie konieczności.

W przypadkach przewlekłego atopowego zapalenia skóry zaleca się:

1. wykrycie i eliminację czynników alergotwórczych, a mianowicie:

• w przypadkach psów wykazujących zmiany kliniczne przez cały rok, należy wprowadzić dietę leczniczą i przeprowadzić test prowokacyjny
• stosować profilaktykę przeciwpchelną na obszarach, gdzie występują te pasożyty
• wykonać testy śródskórne i(lub) badania serologiczne w celu wykrycia alergenów środowiskowych odpowiedzialnych za rozwój choroby
• prowadzić zwalczanie roztoczy kurzu domowego, o ile to możliwe
• prowadzić terapię przeciwinfekcyjną w przypadkach wystąpienia objawów klinicznych lub stwierdzenia nadmiernej kolonizacji skóry albo zewnętrznego przewodu słuchowego przez bakterie i(lub) grzyby

2. ochronę i higienę skóry oraz włosów poprzez kąpiele z użyciem szamponów, których wybór jest zależny od charakteru zmian skórnych

3. stosowanie w diecie dodatku nienasyconych kwasów tłuszczowych

4. redukowanie świądu skóry i likwidowanie zmian skórnych przy użyciu środków farmakologicznych: