Gorączka nieznanego pochodzenia u psów. Cz. I

Istotne trudności może sprawić rozpoznanie gorączki polekowej. Może się ona nałożyć na gorączkę spowodowaną chorobą podstawową, z powodu której lek został zastosowany. W takich przypadkach gorączka nasila się przez pierwsze 2 godziny po podaniu leku. Stwierdzenie u tych pacjentów eozynofilii wraz z nasileniem się gorączki przemawia za udziałem podawanego leku w jej patogenezie. Pojawienie się gorączki ze zmianami alergicznymi na skórze lub napadem astmy oskrzelowej po rozpoczęciu leczenia farmakologicznego także może sugerować polekowy charakter podwyższonej temperatury ciała. Również normalizacja temperatury po zaprzestaniu podawania leku z dużym prawdopodobieństwem przemawia za polekową przyczyną gorączki.

U psów zażywających równocześnie kilka leków ustalenie, który z nich powoduje podwyższenie temperatury ciała, może być trudne, szczególnie w tych przypadkach, w których nie można zrezygnować z dalszego ich podawania. Jeżeli jest to jednak możliwe, należy je odstawić równocześnie. Po normalizacji temperatury należy podać najpierw jeden lek, a po 2-3 dniach drugi, jeżeli pierwszy lek nie spowodował pojawienia się gorączki. W przypadku niewystępowania gorączki po równoczesnym podawaniu dwóch leków należy dołączyć kolejny lek (jeśli takie są wskazania), obserwując krzywą gorączkową. Inną metodą stwierdzenia, który lek powoduje gorączkę u psa pobierającego równocześnie kilka leków, jest kolejne ich odstawianie. Normalizacja temperatury po wyłączeniu danego preparatu sugeruje, że był on przyczyną gorączki.

Rokowanie

Rokowanie u psów ze stanami gorączkowymi nieznanego pochodzenia jest uwarunkowane ich przyczyną. Najlepsze rokowania dotyczą większości chorób zakaźnych, najgorsze – chorób nowotworowych. U psów z układowymi chorobami tkanki łącznej po kilkutygodniowych lub kilkumiesięcznych remisjach dochodzi do nawrotu gorączki.

Leczenie

Najbardziej właściwą metodą terapii jest leczenie przyczynowe. Jednak z uwagi na fakt, że u psa przewlekle gorączkującego poszukiwanie czynnika etiologicznego może trwać tygodniami, bardzo istotne jest bezpieczne leczenie objawowe, prowadzone do czasu zakończenia procesu diagnostycznego. Przy ustalaniu wskazań do danego sposobu postępowania, w tym leczenia przeciwgorączkowego, należy każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie, uwzględniając charakterystykę chorego psa i jego stan kliniczny. W ocenie skuteczności podjętej terapii bardzo przydatne jest obserwowanie przebiegu gorączki.

Ryc. 4. Wysoka temperatura ciała jest nieodłącznym objawem towarzyszącym rodzinnej gorączce psów rasy shar pei.

Dopiero po zidentyfikowaniu przyczyny gorączki można ustalić prawidłowe rozpoznanie oraz podjąć właściwe leczenie. W zakażeniach bakteryjnych stosuje się przede wszystkim antybiotyki, w kolagenozach niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy oraz cytostatyki, w rodzinnej gorączce psów rasy shar pei – kolchicynę (ryc. 4). W chorobach nowotworowych rodzaj terapii zależy od rodzaju, stopnia zaawansowania oraz lokalizacji narządowej zmiany.

W praktyce klinicznej w zdecydowanej większości przypadków gorączkujących psów rozpoczynane jest leczenie antybiotykami ex iuvantibus. Wybór antybiotyku zależy od obrazu klinicznego oraz wyników badań dodatkowych. Jeżeli gorączka utrzymuje się po trzech dniach antybiotykoterapii, a ponowna ocena stanu pacjenta oraz wyników kolejnych badań nie wyjaśniły jej przyczyny, należy zastosować jeden z trzech sposobów postępowania:

• kontynuować leczenie empiryczne antybiotykiem
• zmienić lub dodać kolejny antybiotyk
• dodać lek przeciwgrzybiczy.

Dalsze utrzymywanie się stanów gorączkowych u psa wymaga kontynuacji postępowania diagnostycznego przedstawionego w tab. III. Jeżeli rozpoznanie w dalszym ciągu jest niemożliwe, należy rozważyć podjęcie próby leczenia glikokortykosteroidami. Należy jednak pamiętać, że nawet szybka i pozytywna odpowiedź w postaci normalizacji temperatury ciała nie zawsze może być traktowana jako objaw prognostycznie korzystny. Glikokortykosteroidy powodują bowiem obniżenie gorączki nawet wtedy, gdy ich podawanie nie jest celowe dla danego psa.

Tabela IV. Najczęściej spotykane typy gorączki u psów.

Z retrospektywnego badania przeprowadzonego przez Battersby i wsp. (1) wynika, że u zdecydowanej większości psów z przewlekłymi stanami gorączkowymi rozpoznanie FUO było nieprawidłowe, ponieważ gorączka ustępowała samoistnie lub w odpowiedzi na leczenie antybiotykami, glikokortykoidami albo niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi.

Podsumowanie

Gorączka jest jednym z głównych i najczęściej rozpoznawanych objawów klinicznych towarzyszących wielu chorobom. Rzadko występuje samoistnie. Gorączkujący przewlekle pacjent wymaga szybkiego ustalenia przyczyny tego objawu, co pozwoli na ustalenie prawidłowego rozpoznania i rozpoczęcie właściwego leczenia. Wśród przyczyn przewlekłych stanów gorączkowych u psów najczęściej wymieniane są choroby zakaźne, nowotworowe i immunologiczne. W praktyce klinicznej każdy przypadek FUO powinien być traktowany indywidualnie, gdyż może nie mieścić się w standardowych kategoriach i algorytmach.