Objawy radiologiczne chorób kostno-stawowych psów w okresie wzrostu. Cz. I. Choroby dotyczące stawów

Dalsza przynasada kości łokciowej bywa miejscem obecności przetrwałego rdzenia chrzęstnego, widocznego na radiogramie w postaci przejaśnienia o trójkątnym kształcie. Zaburzenie to występuje u niektórych dużych ras psów, zwłaszcza dogów (ryc. 10).

Pomimo obecności chrząstki wzrostowej, przetrwały rdzeń chrzęstny może hamować wzrost kości łokciowej i powodować wygięcie kości promieniowej, czyli zespół radius curvus. Przetrwały rdzeń chrzęstny jest zaliczany do chorób o charakterze osteochondrozy chrząstki przynasadowej kości łokciowej i jego konsekwencją jest choroba zwyrodnieniowa stawów łokciowego i nadgarstkowego.

Dysplazja stawów łokciowych (ED)

Jest to odziedziczalna choroba stawów łokciowych ras dużych i olbrzymich w okresie wzrostu. Dysplazja stawów łokciowych jest wspólną nazwą trzech jednostek chorobowych: izolowanego wyrostka łokciowego (UAP), zwanego dawniej wyrostkiem łokciowym dodatkowym, izolowanego wyrostka wieńcowego przyśrodkowego (FCP), zwanego dawniej wyrostkiem dziobiastym, oraz osteochondrozy kłykcia kości ramiennej (OCD). Zaburzenia te mogą pojawić się jednocześnie lub występują oddzielnie. Niektórzy autorzy do wspólnego określenia „dysplazja stawów łokciowych” dołączają także inne choroby tego stawu, pomimo odmiennej etiologii i patogenezy. Pod pojęciem dysplazji stawów łokciowych wymieniane są także: oddzielony nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej, ostroga nadkłykcia przyśrodkowego, wrodzone zwichnięcie łokcia. Według najnowszych doniesień, u podstaw zmian o charakterze dysplazji stawów łokciowych leży niedopasowanie powierzchni stawowych w wyniku nierównomiernego wzrostu kości łokciowej i promieniowej. Badanie RTG jest metodą z wyboru przy podejrzeniu zmian o charakterze dysplazji stawów łokciowych. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że coraz częściej do oceny zmian w poszczególnych strukturach stawu łokciowego stosowana jest tomografia komputerowa (TK). Jako metoda czulsza od standardowej radiografii, precyzyjnie uwidacznia niedopasowanie powierzchni stawowych kości promieniowej, łokciowej i ramiennej.

A. Izolowany wyrostek łokciowy (UAP – ununited anconeal process) (ryc. 11, 12, 13, 14)

W etiologii choroby wymieniana jest osteochondroza, uraz oraz nierównomierny wzrost kości promieniowej i łokciowej. Rasą predysponowaną są owczarki niemieckie. Zdjęcie rentgenowskie powinno być wykonane w projekcjach profilowej oraz strzałkowej, a także profilowej przy maksymalnym zgięciu w stawie łokciowym. Objawy radiologiczne są następujące:

• w miejscu oddzielenia wyrostka od guza łokciowego widoczna jest linia przejaśnienia
• w rzucie jamy szpikowej kości łokciowej i na krawędzi linii oddzielającej pojawia się odczyn sklerotyczny
• pojawianie się osteofitów na krawędziach powierzchni stawowych jako wyraz wtórnych zmian zwyrodnieniowych.

B. Izolowany wyrostek wieńcowy przyśrodkowy (FCP – fragmented coronoid process) (ryc. 15, 16, 17)

Jest to najczęściej występujące zaburzenie rozwojowe stawu łokciowego psów ras dużych i średnich. Badanie rentgenowskie wykonuje się w projekcjach profilowej i strzałkowej przednio-tylnej. Czasem zalecana jest dodatkowa projekcja skośna, ułatwiająca zobrazowanie wyrostka wieńcowego. Objawy radiologiczne obejmują:

• zatarcie zarysu wyrostka na zdjęciu profilowym
• deformację i powiększenie zarysu wyrostka lub izolowany fragment kostny przyśrodkowo od szpary stawu łokciowego na zdjęciu strzałkowym
• rozwój wtórnych zmian zwyrodnieniowych.

C. Osteochondroza kłykcia kości ramiennej (OCD – osteochondrosis dissecans)

Charakteryzuje się ubytkiem powierzchni stawowej przyśrodkowej części bloczka kości ramiennej. Występuje zwłaszcza u psów rasy labrador retriever. Objawy radiologiczne są następujące:

• ubytek cienia kości pomiędzy przyśrodkowym nadkłykciem a kłykciem kości ramiennej
• możliwe pojawianie się oddzielonego wolnego fragmentu kostnego
• poszerzenie szpary stawu łokciowego
• zmiany wytwórcze w zaawansowanych stanach.

Choroba Legga–Calvego–Perthesa (aseptyczna martwica głowy kości udowej)

Rozwija się u młodych psów małych ras, takich jak yorkshire teriery czy pudle miniaturowe. Początkowe objawy choroby pojawiają się na skutek niedokrwienia chrząstki głowy kości udowej i rozwoju martwicy, stąd zapewne klasyfikowanie choroby Perthesa, zwłaszcza w starszych opracowaniach, do chorób o charakterze osteochondrozy. Etiologia choroby Perthesa jest niejasna, a zmiany nie obejmują chrząstki stawowej. Najczęściej wymieniane przyczyny choroby to zapalenie, uraz, zaburzenia metaboliczne lub hormonalne, nieprawidłowości naczyniowe. Objawy radiologiczne to pojawianie się obszarów o zmniejszonym wysyceniu cienia w głowie kości udowej oraz jej spłaszczenie i utrata okrągłego kształtu. Mogą być widoczne podchrząstkowe ubytki kości głowy. Szpara stawowa ulega poszerzeniu, a panewka spłyceniu, co może prowadzić do nadwichnięcia w stawie biodrowym. Szyjka kości udowej ulega pogrubieniu i przebudowie. Konsekwencją choroby Perthesa jest rozwój wtórnych zmian zwyrodnieniowych z tworzeniem nowej tkanki kostnej dookoła stawu (ryc. 18, 19, 20).

Dysplazja stawów biodrowych (DSB)

DSB to uwarunkowana genetycznie, odziedziczalna choroba stawów biodrowych psów dużych ras, polegająca na niedopasowaniu powierzchni stawowych głowy kości udowej i panewki, luźności w stawach i w konsekwencji wtórnej chorobie zwyrodnieniowej stawów (DJD – degenerativ joint diseases) o różnym nasileniu. Punktem wyjścia w rozwoju dysplazji jest pourodzeniowa luźność stawów biodrowych. Zdjęcie rentgenowskie jest wykonywane u zwierząt poddanych premedykacji w przyjętej przez Polski Związek Kynologiczny (PZK) projekcji standardowej, zwanej także brzuszno-grzbietową. Objawy radiologiczne DSB zależą od stopnia zaawansowania choroby w momencie wykonywania zdjęcia i obejmują: spłycenie panewki stawowej z możliwym nadwichnięciem lub zwichnięciem głowy kości udowej, różnie wyrażone zmiany zniekształcające głowy i szyjki kości udowych oraz krawędzi panewek z tworzeniem wyrośli kostnych wokół stawowego brzegu głowy kości udowej, na wysokości szyjki kości udowej oraz na krawędziach panewek. Przy zmianie kąta inklinacji może dojść do rozwoju biodra szpotawego (coxa vara) lub koślawego (coxa valga), a także do zesztywnienia stawu jako konsekwencji postępujących zmian zwyrodnieniowych (ryc. 21, 22).