Diagnostyka radiologiczna
Objawy radiologiczne chorób kostno-stawowych psów w okresie wzrostu. Cz. I. Choroby dotyczące stawów
dr n. wet. Izabella Jońska
Oddział Diagnostyki Obrazowej, Katedra Chorób Małych Zwierząt z Kliniką, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW, Warszawa
Klasyfikacji zmian kostno-stawowych psów dokonuje się najczęściej w oparciu o rozległość i lokalizację toczącego się procesu chorobowego. Choroby dojrzewającego szkieletu występują w postaci zmian pojedynczych, o miejscowym charakterze, bądź skutkują pojawianiem się zmian uogólnionych, wieloogniskowych. Większość z nich jest uwarunkowana genetycznie.
Summary
Radiological manifestations of bone and joint diseases in growing dogs
Classification of bone and joint diseases is based on the extent and location of the lesions. Most of them are secondary to genetic predispositions. Hip dysplasia and elbow dysplasia are common orthopedic problems often encountered in clinical practice. The heredity patterns of the diseases are similar to those found in humans. Their division is based on clinical factors. Primary joint diseases and primary bone diseases are distinguished.
Key words: growing dogs, radiology, bones
Biorąc pod uwagę analizę pojedynczych genów, ich lokalizację w chromosomach i sposób dziedziczenia, odnaleziono podobieństwa chorób szkieletu psów do tych występujących u ludzi. Dysplazja stawów biodrowych (DSB) czy łokciowych (ED) psów jest powszechnym problemem ortopedycznym, z którym styka się lekarz weterynarii w praktyce. Należy także pamiętać, że istnieje grupa wad rozwojowych szkieletu, takich jak dysplazje kostno-chrzęstne, które nastręczają trudności diagnostyczne ze względu na fakt bardzo rzadkiego występowania u psów. Dlatego w niniejszym opracowaniu dokonano podziału tych chorób z punktu widzenia klinicznego. Obejmuje on pierwotne choroby dotyczące stawów i pierwotne choroby dotyczące kości.
Osteochondroza (osteochondrosis)
Osteochondroza jest zaburzeniem dotyczącym chrząstek wzrostowych rosnących psów ras dużych i olbrzymich w wieku 6-9 miesięcy. W etiologii choroby wymieniane są różne czynniki, jednak tylko odziedziczalność i uwarunkowania anatomiczne są dobrze opisane w literaturze fachowej. W medycynie człowieka i medycynie weterynaryjnej oprócz terminu osteochondrosis pojawia się również termin osteochondritis, sugerujący podłoże zapalne, które nie jest charakterystyczną cechą tej choroby. Dlatego większość naukowców skłania się ku stosowaniu terminu osteochondroza (osteochondrosis), określającego ogniskową martwicę chrząstki wzrostowej w wyniku miejscowego niedokrwienia, prowadzącego do zaburzenia kostnienia śródchrzęstnego. Badacze tego procesu u zwierząt polecają stosowanie terminu osteochondroza i włączenie do terminologii określeń osteochondrosis latens, manifesta i dissecans w zależności od stopnia zaawansowania procesu chorobowego i możliwości ujawnienia zmian w badaniu radiologicznym. Zmiany o charakterze osteochondrozy pojawiają się w ściśle określonych miejscach szkieletu, tam gdzie chrząstka podlega największym obciążeniom mechanicznym podczas pracy stawu. Najczęstsza lokalizacja zmian o charakterze osteochondrozy to doogonowa krawędź głowy kości ramiennej, przyśrodkowy bloczek kości ramiennej, dalsza przynasada kości łokciowej (ryc. 1), kłykcie kości udowej, przyśrodkowa krawędź bloczka kości skokowej. W wyniku osteochondrozy może dochodzić do przedwczesnego skostnienia chrząstek wzrostowych, a także do odwarstwienia nasady (epiphysiolysis). Oddzieleniu się nasady towarzyszy w niektórych przypadkach złamanie, którego następstwa prowadzą do zaburzeń wzrostu kości i ich zniekształcenia.
1. Osteochondroza głowy kości ramiennej (aseptyczna martwica głowy kości ramiennej)
Objawy radiologiczne obejmują:
- podchrząstkowy ubytek kości w tylnej części głowy kości ramiennej z możliwym zagęszczeniem kości na brzegach ubytku (ryc. 2)
- nieregularnie ukształtowaną szparę stawu ramiennego w wyniku obecności ubytku
- możliwe wolne, oddzielone fragmenty zmineralizowanej chrząstki w rzucie szpary stawowej – myszy stawowe
- na krawędziach ubytku można zaobserwować zmiany sklerotyczne, a w zaawansowanych przypadkach dookoła stawu rozwijają się zmiany zwyrodnieniowe (ryc. 3).
2. Osteochondroza kości udowej
Objawy radiologiczne dotyczą zwłaszcza kłykcia bocznego kości udowej, rzadziej kłykcia przyśrodkowego, i obejmują (ryc. 4 i 5):
- podchrząstkowe ubytki kości na krawędziach kłykci z poszerzeniem szpary stawowej w miejscach ubytków
- spłaszczenie kłykci
- możliwe pojawianie się myszy stawowych doogonowo od kłykcia kości udowej
- wtórne zmiany zwyrodnieniowe stawu.
3. Osteochondroza kości stępu
Zmiany radiologiczne obejmują najczęściej krawędź przyśrodkową bloczka kości skokowej (ryc. 6 i 7) oraz bloczek kości piętowej:
