Zachowania agresywne
Aby udzielić pierwszej pomocy behawioralnej, należy stwierdzić na podstawie wywiadu, z jakim typem agresji mamy do czynienia. Agresja może być klasyfikowana według jej celu (np. właściciel, obcy człowiek) lub funkcji, jaką ma spełniać (np. konkurencja o jedzenie). Pomimo że klasyfikacja według celu jest bardziej obiektywna i rodzi mniej wątpliwości co do motywacji zwierzęcia, klasyfikacja funkcjonalna wydaje się bardziej praktyczna, ponieważ leczenie zaburzenia behawioralnego opiera się raczej na motywacji zwierzęcia niż na jego potencjalnych ofiarach. Na przykład pies może gryźć swojego właściciela, ponieważ się go boi lub konkuruje z nim o pewne zasoby. W obu przypadkach celem agresji jest właściciel, leczenie jest jednak odmienne. Z klinicznego punktu widzenia, do najistotniejszych należą:
1. Agresja konkurencyjna i związana ze statusem (inaczej też – związana z dominacją)
2. Agresja zaborcza
3. Agresja socjalna (społeczna, konkurencyjna między psami) – między znajomymi psami, w jednym gospodarstwie domowym
4. Agresja między psami należącymi do różnych grup społecznych
5. Agresja obronna (ze strachu)
6. Agresja terytorialna
7. Agresja matczyna
8. Agresja wywołana bólem
9. Agresja podczas zabawy
10. Agresja drapieżcza (zachowanie łowieckie – ze względu na całkowicie odrębny mechanizm często nie jest klasyfikowane jako typ agresji).
Stosunkowo najczęstszą formą agresji u psów, z jaką zgłaszają się zaniepokojeni właściciele, jest agresja konkurencyjna i związana ze statusem zwierzęcia. Na ryc. 9 przedstawiony jest algorytm postępowania w przypadkach występowania tego typu agresji.
Gdy konieczne jest zastosowanie farmakoterapii, należy pamiętać, że żaden lek nie działa swoiście antyagresywnie. Jako leki pierwszego rzutu na ogół stosuje się substancje wpływające selektywnie na układ serotoninergiczny (z grupy SRRI – inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny) – fluoksetynę w dawce 1-4 mg/kg raz dziennie lub fluwoksaminę 1-4 mg/kg 2 razy dziennie lub leki z grupy trójcyklicznych antydepresantów, działające mniej selektywnie, a przez to wpływające również na układ noradrenergiczny – klomipraminę 1-3 mg/kg 2 razy dziennie. U agresywnych zwierząt nie wolno podawać leków z grupy pochodnych benzodiazepin (np. diazepamu, alprazolamu) oraz innych redukujących hamowanie (acepromazyny, sertraliny).
Badania nad neurobiologią agresji u ludzi i niektóre publikacje dotyczące agresji u psów wskazują na mechanizm noradrenergiczny, dopaminergiczny i serotoninergiczny. Można się więc spodziewać, że ingerencja farmakologiczna w któryś z tych systemów może pomóc w ograniczeniu agresji, niezależnie od jej kategorii.
Zespół zaburzeń poznawczych – Cognitive Dysfunction Syndrome, CDS
W mózgach starych psów z zaburzeniami poznawczymi obecne są podobne zmiany jak w przypadku choroby Alzheimera u ludzi, łącznie z odkładaniem się złogów β-amyloidu i powstawaniem splotów neurofibrylarnych.
Wywiad powinien nawiązywać do każdej z pięciu kategorii DISHA (disorientation, interactions, sleep, house-training, activity), na które podzielono zaburzenia poznawcze u starych zwierząt:
- dezorientacja
- zmiany w relacjach z domownikami i otoczeniem
- zaburzenia snu
- zmiana lub utrata nawyków związanych z oddawaniem kału i moczu
- zmiany aktywności.
