Badanie histopatologiczne
Ten rodzaj badania rozstrzyga o rozpoznaniu, ponadto dzięki niemu istnieje możliwość wykluczenia pewnych chorób uwzględnianych w diagnostyce różnicowej, przede wszystkim nowotworów, a przy odpowiednim barwieniu również grzybic. Biopsję należy wykonać po sedacji i znieczuleniu miejscowym za pomocą trepana o średnicy 6 mm. W przypadku zmian małych lub położonych w okolicach szczególnie wrażliwych można posłużyć się trepanem o średnicy 4 mm.
Preparaty barwione są rutynową metodą hematoksylina–eozyna. W obrazie mikroskopowym stwierdzany jest różnego stopnia przerost naskórka oraz znaczny naciek eozynofilów w skórze właściwej. Charakterystyczną cechą histopatologiczną tego zespołu jest obecność tzw. flame figures, w których to fragmenty zwyrodniałych włókien kolagenowych otoczone są przez degranulujące eozynofile (2, 6, 10). Zdaniem niektórych autorów w przypadku zespołu eozynofilowego nie dochodzi do zwyrodnienia kolagenu i termin ten nie powinien być używany. Włókna kolagenowe są wprawdzie otoczone obrzękiem, częściowo zdezorganizowane i poprzerywane, ale nie wykazują ultrastrukturalnych cech świadczących o degeneracji (2).
W obrazie mikroskopowym preparatów wykonanych z płytki eozynofilowej widoczna jest ponadto egzocytoza eozynofilów, gąbczastość, obecne są owrzodzenia, jak również wypełnione eozynofilami krosty naskórkowe. Możliwe jest też pojawienie się mucynozy, zarówno skórnej, jak i mieszkowej (6, 7).
Ziarniniak eozynofilowy charakteryzuje się powstawaniem ziarniniaków, kolagenolizą, zwyrodnieniem kolagenu i obfitym naciekiem degranulujących eozynofilów (6, 7).
W preparatach z wrzodu eozynofilowego z reguły nie stwierdza się eozynofilów lub są one obecne tylko w niewielkiej liczbie (w początkowym stadium). Obserwuje się natomiast ogniska zwyrodnienia kolagenu, a ponadto powierzchowne okołonaczyniowe zapalenie z naciekami komórek jednojądrzastych i granulocytów obojętnochłonnych (7).
W obrazie histopatologicznym występują pewne różnice w zależności od postaci klinicznej choroby, nie są one jednak całkowicie typowe dla żadnej z nich. Z tego powodu, chociaż obraz kliniczny zespołu jest zróżnicowany, w badaniu histopatologicznym nie jest możliwe ich rozróżnienie. Histopatolodzy proponują więc, by w przypadku zmian mikroskopowych używać określenia „dermatoza eozynofilowa” (6).
Leczenie
Jeżeli badania potwierdzą czynniki etiologiczne, przy których możliwe jest leczenie przyczynowe, jest ono wdrażane. W artykule nie będą szczegółowo omawiane zasady leczenia chorób pasożytniczych, dermatofitozy, prowadzenia antybiotykoterapii czy też postępowania w przypadku atopowego zapalenia skóry, alergicznego pchlego zapalenia skóry bądź alergii pokarmowej. Zagadnienia te są obszerne i omówienie ich wykracza poza tematykę niniejszego artykułu.
Dalsza część artykułu poświęcona jest leczeniu objawowemu zespołu eozynofilowego, jak również jego postaci idiopatycznych, które z konieczności także jest jedynie leczeniem objawowym.
Glikokortykosteroidy
Wiele przypadków zespołu eozynofilowego ustępuje po zastosowaniu glikokortykosteroidów (7). Standardowo zalecanym glikokortykosteroidem jest prednizolon w dawce od 1 do 2 mg/kg m.c. raz dziennie przez 7-14 dni, a następnie co drugi dzień. Innym zalecanym glikokortykosteroidem jest deksametazon w dawce od 0,1 do 0,2 mg/kg m.c. raz dziennie (3, 16). Po ustąpieniu zmian stosowane są dawki podtrzymujące co 72 godziny, a dawka zmniejszana jest o połowę. Deksametazon jest glikokortykosteroidem, który ma większy efekt diabetogenny niż prednizolon, dlatego należy go używać jako leku drugiego rzutu (14). Zawsze trzeba dążyć do tego, by stosowana dawka była jak najniższa, a lek podawany jak najrzadziej. Glikokortykosteroidy mogą być stosowane także miejscowo jako aceponian hydrokortyzonu. Nanoszony jest on na skórę codziennie przez 28 dni, a następnie i co drugi dzień (19).
Cyklosporyna
Lek ten jest skuteczny szczególnie w przypadku zespołu eozynofilowego o podłożu alergicznym. Zwykle zalecana jest dawka od 5 do 7 mg/kg m.c. raz dziennie (12, 21). Po czterech tygodniach u około 70% leczonych kotów można zmniejszyć częstość jej stosowania i podawać ją co drugi dzień, a u około 60% zwierząt po dalszych czterech tygodniach można podawać ją dwa razy w tygodniu.
