Zakrzepica zatorowa tętnic u kotów – złożony problem interdyscyplinarny

U kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową stosuje się trzy leki trombolityczne: streptokinazę, aktywator plazminogenu tkankowego (TPA – ang. tissue plasminogen activator) oraz urokinazę. Najbardziej obiecujące są doniesienia o skuteczności urokinazy w postaci infuzji podawanej bezpośrednio do miejsca, w którym doszło do uformowania się skrzepliny. Niezbędne jest jednak przeprowadzenie dalszych prób klinicznych, aby określić, czy ten sposób postępowania ma szanse przyjąć się jako opłacalny sposób leczenia choroby zatorowo-zakrzepowej. Obecnie nie zaleca się usuwania skrzepliny chirurgicznie ze względu na słabe rezultaty takiego postępowania i dużą śmiertelność pacjentów.

Jeżeli uda się opanować występującą jednocześnie zastoinową niewydolność serca oraz uniknąć rozwoju dalszych powikłań, sprawność kończyn powinna zacząć poprawiać się po 7-14 dniach. Stan kliniczny części kotów wraca do normy po upływie 1-2 miesięcy, ale czasami pewne zaburzenia czynnościowe kończyn utrzymują się przez dłuższy czas.

Zapobieganie

Żaden z obecnie stosowanych schematów nie cechuje się stałą skutecznością w zapobieganiu chorobie zatorowo-zakrzepowej. W celu zahamowania kaskady krzepnięcia lub płytek krwi stosuje się z wyboru warfarynę, heparynę albo aspirynę.

Zaczęto również stosować tienopirydyny stanowiące nową klasę leków hamujących aktywność płytek krwi poprzez działanie antagonistyczne względem receptora difosforanu adenozyny. Zablokowanie powyższego receptora uniemożliwia prawidłowe wytwarzanie serotoniny oraz może pomóc w utrzymaniu krążenia obocznego, a także zmniejszyć nasilenie objawów klinicznych u kotów, u których dochodzi do nawrotów choroby zatorowo-zakrzepowej. Dwoma lekami z tej klasy, które znalazły zastosowanie u kotów, są klopidogrel oraz tyklopidyna. Klopidogrel w porównaniu z tyklopidyną cechuje się mniejszym nasileniem działań ubocznych, polegających przede wszystkim na niepożądanych objawach ze strony układu pokarmowego. Opublikowano interesujące wyniki wieloośrodkowych randominizowanych badań porównujących skuteczność klopidogrelu w dawce 18,75 mg/kota podawanej doustnie co 24 godziny względem standardowej dawki aspiryny (81 mg/kota co 72 godziny) w zapobieganiu nawrotom zakrzepicy zatorowej. Badania przeprowadzone na 75 kotach, które przeżyły incydent kardiogennej zakrzepicy zatorowej tętnic, wykazały, że podawanie klopidogrelu zmniejsza statystycznie istotnie prawdopodobieństwo wystąpienia nawrotów choroby (5). W medycynie człowieka coraz częściej w terapii przeciwpłytkowej zamiast klopidogrelu wykorzystywany jest skuteczniejszy tikagrelor, będący antagonistą receptorów purynergicznych znajdujących się na powierzchni płytek krwi. Obecnie nie ma danych o stosowaniu tego leku u kotów, ale badania prowadzone u psów wykazały możliwość użycia tikagreloru u zwierząt mięsożernych (17).

Rokowanie

Rokowanie dla kotów z zakrzepicą zatorową, pomimo dokładnego poznania patofizjologii choroby, nadal jest określane jako ostrożne do niepomyślnego. Większość z tych zwierząt umiera z powodu tej choroby bądź też zostaje poddana eutanazji. Według badań biorących pod uwagę wiele sposobów terapii, odsetek kotów, które przeżywają pierwsze siedem dni od pojawienia się objawów zatorowości, wynosi jedynie 27-35% (9, 12). Średni czas przeżycia tych zwierząt określany jest na 117 do 345 dni. Temperatura ciała to jeden z najważniejszych czynników prognostycznych. Hipotermia stwierdzana w momencie przyjęcia pacjenta niezmiennie wiąże się ze złym rokowaniem. Również liczba kończyn dotkniętych zmianami chorobowymi ma wpływ na rokowanie. Jest ono gorsze u pacjentów z zatorem dwóch kończyn w porównaniu z tymi, u których choroba dotknęła tylko jedną kończynę (14). Ponadto rokowanie dla kotów z zatorem kończyn piersiowych jest lepsze niż dla tych, u których skrzeplina umiejscowiła się w kończynach miednicznych (15). Zarówno prognozowanie krótkoterminowe, jak i długoterminowe określa się w przypadku tej choroby jako ostrożne do niepomyślnego.

Zakrzepica zatorowa kotów jest chorobą wieloukładową, wymagającą badań kardiologicznych, neurologicznych, obrazowania i badań laboratoryjnych, w tym hematologicznych, biochemicznych oraz hormonalnych, aby właściwie ocenić stan kliniczny zwierzęcia. W postępowaniu terapeutycznym w początkowej fazie należy stosować procedury takie jak dla pacjentów w stanie krytycznym, a w dalszym etapie stabilizować układ krzepnięcia i leczyć współistniejące zaburzenia, na przykład ze strony układu krążenia. Dlatego też przy tej chorobie konieczne jest współdziałanie specjalistów z wielu dziedzin.