Tauryna i L-karnityna produkowane są przede wszystkim w komórkach wątroby, ale ich synteza zachodzi również w nerkach, mózgu i innych narządach. Tauryna syntetyzowana jest z metioniny i cysteiny, a karnityna z metioniny i lizyny, które są dostarczane w pokarmie. Dlatego ich zawartość w organizmie zależy od ilości ich prekursorów w diecie oraz od sposobu obróbki pokarmu. Głównym źródłem tych aminokwasów prekursorowych jest białko pochodzenia zwierzęcego, a jego rodzaj warunkuje ich biodostępność. Na przykład biodostępność cysteiny z mączki jagnięcej jest ograniczona, co może wpływać na niższą syntezę tauryny i w konsekwencji prowadzić do jej niedoboru (9, 22). Do niedoborów metioniny może dochodzić nie tylko z powodu nieprecyzyjnego zbilansowania diety, ale również w wyniku obróbki technologicznej diet suchych dla psów opartych na mące sojowej i mięsie przetworzonym, ponieważ ten aminokwas jest wrażliwy na wysoką temperaturę (18).
Warto wspomnieć, że najlepszymi źródłami białka (aminokwasów) dla zwierząt mięsożernych są mięso (głównie czerwone) oraz mleko, które nie były poddawane działaniu wysokiej temperatury (surowe) lub pasteryzacji (sterylizacji w przypadku puszek), aby ograniczyć zniszczenie aminokwasów. Karmienie mięsem surowym jest w ostatnich latach krytykowane z powodu coraz liczniejszych doniesień o rosnącej liczbie zakażeń mikrobiologicznych (głównie Salmonella, Listeria, Campylobacter i Escherichia coli) (11).
Niedobór tauryny i L-karnityny może wynikać również z większego ich wykorzystania w organizmie w stosunku do ilości wytworzonej. Przykładem może być nadmierne zużycie tauryny podczas trawienia tłuszczów u psów z niedoborem glicyny. Dodatkowo zwiększenie udziału włókna w diecie zwiększa straty tauryny oraz nasila jej degradację przez drobnoustroje przewodu pokarmowego (9, 22).
Pierwsze przypadki DCM z niedoboru karnityny udokumentowano u bokserów (6), u których suplementacja karnityny przyczyniła się do poprawy stanu klinicznego. Po zaprzestaniu jej podawania doszło do zaburzeń czynności serca i powróciły objawy kliniczne. W kolejnych badaniach jednak skuteczność stosowania karnityny w leczeniu objawów DCM u bokserów nie potwierdziła się (6). Kolejną rasą predysponowaną do niedoboru karnityny są amerykańskie cocker spaniele. Okazało się, że uzupełnianie karnityny sprzyjało poprawie parametrów echokardiograficznych, tj. zmniejszeniu średnicy lewej komory i wzrostowi frakcji skracania (wartości te nie powróciły jednak całkowicie do normy) (15). Obecnie niedobory karnityny i tauryny rzadko występują u psów, ponieważ karmy komercyjne zapewniają ich odpowiednią ilość. Istnieje jednak tradycja podawania dodatków zawierających taurynę i karnitynę w przypadku rozpoznania DCM. Wynika to z faktu, że badanie stężeń tych aminokwasów jest mniej więcej tak samo kosztowne jak podanie suplementu. W przypadku poprawy stanu pacjenta uznaje się, że niedobór miał miejsce.
Powiadomienie Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA)
Ostatnio FDA wydała powiadomienie o zwiększonej prewalencji DCM u psów karmionych dietami bezzbożowymi. Karmy te zawierają w swoim składzie:
- rośliny strączkowe (groszek, soczewicę, ciecierzycę i suchą fasolę)
- egzotyczne mięso (kangur, aligator, łosoś, jagnięcina, kaczka, sarnina)
- siemię lniane, owoce lub ziemniaki, a także probiotyki (11).
Rośliny strączkowe używane są jako składniki diety z uwagi na wysoką zawartość aminokwasów (w tym lizyny i metioniny) i błonnika oraz niską zawartość tłuszczu. Cena roślin strączkowych jest niska w porównaniu z mięsem, dlatego w niektórych karmach ich zawartość może być bardzo wysoka – nawet do 40%. Długotrwałe spożywanie takiej diety może zwiększyć ryzyko wystąpienia niedoborów pewnych składników odżywczych, dlatego FDA wydała powiadomienie o karmach, po których stosowaniu najczęściej rozpoznawano DCM tła żywieniowego (11) (ryc. 4).
Wstępne wyniki badań potwierdziły, że psy spożywające dietę bez zbóż opartą na roślinach strączkowych (takich jak groszek, soczewica, ciecierzyca, fasola) mają bardziej zaawansowane zmiany kardiologiczne niż psy, których żywienie było oparte na diecie zbożowej (kukurydza, ryż, pszenica lub jęczmień). Wymiar końcoworozkurczowy lewej komory (LVIDd) był większy u wszystkich psów karmionych karmami bezzbożowymi w porównaniu z psami otrzymującymi karmę zbożową. Natomiast frakcja skracania (FS), wielkość lewego przedsionka (LA) i wielkość cienia serca w RTG (w skali VHS) nie różniły się pomiędzy grupami. Dalsze badania wykazały, że u części psów po zmianie diety z bezzbożowej na zbożową dochodziło do złagodzenia objawów klinicznych i poprawy wyników echokardiograficznych. To potwierdza związek diet bezzbożowych z rozwojem DCM.
Oznaczanie stężenia tauryny/karnityny we krwi
W celu potwierdzenia/wykluczenia DCM o podłożu żywieniowym należy oznaczyć stężenia tauryny i karnityny.
- Stężenie tauryny oznacza się w pełnej krwi bezpośrednio po pobraniu bądź w mrożonym osoczu. Stężenie poniżej 250 nmol/ml pełnej krwi lub poniżej 70 nmol/ml w mrożonym osoczu wskazuje na niedobór aminokwasu (9).
- Zakres referencyjny stężenia L-karnityny we krwi wynosi 50-180 nmol/l (15). Wartość poniżej 50 nmol/l oznacza niedobór (stężenie jest obniżone nie tylko we krwi, ale również w sercu i mięśniach szkieletowych, co przyczynia się do rozwoju DCM). Należy jednak pamiętać, że stężenie karnityny w surowicy może być inne niż w mięśniach szkieletowych i mięśniu sercowym. Może zdarzyć się, że pomimo prawidłowego wyniku we krwi stężenie w mięśniu sercowym będzie niedostateczne.
Literatura donosi, że diety bezzbożowe mogą również charakteryzować się niedoborem takich składników odżywczych jak selen, cholina, miedź, witaminy B1 i E, co może pogłębiać DCM (19, 25).
Leczenie DCM tła żywieniowego
Po wykryciu niedoboru tauryny należy rozpocząć suplementację tego aminokwasu w dawce 30 mg/kg dwa razy dziennie (1, 9). Uzupełnianie tauryny może przynosić pewne korzyści ze względu na jej nieznaczne właściwości przeciwutleniające i pozytywne działanie inotropowe. Natomiast w przypadku niedoboru karnityny należy rozpocząć podawanie L-karnityny w dawce 50 mg/kg doustnie co osiem godzin (9, 22). Suplementacja tauryny i karnityny jest stosunkowo nieszkodliwa, nie powoduje więc działań niepożądanych. Przy przedawkowaniu obserwuje się jednak bóle brzucha, nudności i zaburzenia mikroflory przewodu pokarmowego. Kilkumiesięczna suplementacja tauryny i karnityny sprzyja poprawie parametrów echokardiograficznych oraz pozytywnie wpływa na stan kliniczny psów.
W przypadku dietozależnej DCM (w przeciwieństwie do klasycznej formy DCM) możliwe jest uzyskanie poprawy, co umożliwia ograniczenie dawek i liczby stosowanych leków kardiologicznych, a nawet ich całkowite wycofanie. Dlatego ważne jest, aby nie zapominać, że nawet u ras genetycznie predysponowanych do DCM choroba ta może mieć tło żywieniowe – szczególnie gdy właściciel ulega modzie i żywi psa karmą bezzbożową.
Ryc. – U. Pasławska
