lek. wet. Martyna Gniatkowska

lek. wet. Szymon Kozłowicz

Autotransfuzja, inaczej transfuzja autologiczna, jest to zabieg przetaczania krwi, w którym dawcą i biorcą krwi jest to samo zwierzę. Krew u zwierząt jest często niezastąpionym lekiem. Ta metoda transfuzji jest stosunkowo bezpieczna przy utracie krwi. Niestety jest rzadko stosowana. W przypadku zwierząt autorzy artykułu wykorzystywali ją, odzyskując krew wynaczynioną do jam ciała po urazie i w wyniku zaburzeń krzepnięcia wywołanych przez rodentycydy antykoagulacyjne.

Czym jest autotransfuzja

Transfuzja autologiczna to przetaczanie krwi zwierzęciu, od którego została ona wcześniej pozyskana. Autotransfuzje w większości przypadków są elementami terapii ratującej życie i należą do najbezpieczniejszych transfuzji. Leczenie pacjenta jego własną krwią pozwala na unik­nięcie ryzyka związanego z immunizacją antygenami krwinkowymi, przeniesieniem chorób wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych. Lekarz powinien rozważyć korzyści i ryzyko autotransfuzji. Należy być świadomym możliwości wystąpienia niektórych reakcji i starać się je zminimalizować.

W ostatnich latach w transfuzjologii dokonano ogromnego postępu. Dzięki temu możliwe jest skuteczniejsze ratowanie zwierząt w stanach nagłych. W naszym kraju funkcjonują obecnie komercyjne weterynaryjne banki krwi. Dysponują one krwią pełną, koncentratem czerwonokrwinkowym i świeżo mrożonym osoczem. W niektórych bankach krwi wytwarza się również osocze bogatopłytkowe i koncentraty płytek krwi metodą aferezy (odseparowanie płytek z krwi pełnej).

W praktyce zdarzają się przypadki, w których nie ma czasu na transport krwi lub preparatów krwiopochodnych z banku krwi. Takimi przypadkami są na przykład: nagłe krwawienie do jam ciała spowodowane urazem, wynaczynienie podczas zabiegu lub zaburzenia krzepnięcia. Powinno się wówczas pobierać krew z jamy ciała za pomocą wyposażenia umożliwiającego śródoperacyjne odzyskiwanie krwinek, a następnie przetaczać je po odpowiednim wypłukaniu. W warunkach przychodni często dysponujemy jedynie workiem służącym do przetaczania krwi, przyrządem do przetaczania wyposażonym w specjalny filtr, strzykawkami i igłami. Możemy je wykorzystać i podjąć próbę ratowania życia, wykonując autotransfuzję.

Przed jej rozpoczęciem należy pamiętać o przeciwwskazaniach, takich jak:

1. Zanieczyszczenie krwi do autotransfuzji środkami dezynfekcyjnymi, na przykład jodyną lub wodą utlenioną, stosowanymi powszechnie do dezynfekcji skóry.

2. Wątpliwości dotyczące jałowości pola operacyjnego, z którego pobierana jest krew.

3. Choroba nowotworowa pacjenta, ponieważ można przetoczyć komórki nowotworowe, które mogą spowodować powstanie przerzutów.

4. Septyczne zapalenie jamy otrzewnej lub opłucnej.

5. Perforacja przewodu pokarmowego.

Możliwe powikłania po przetoczeniu śródoperacyjnym to m.in. koagulopatie, zatory, hemoliza i zakażenia. Jeżeli jednak w sytuacji zagrażającej życiu nie ma innych możliwości jego uratowania, to należy podjąć próbę autotransfuzji.

Zalety autotransfuzji:

• możliwość szybkiego przetoczenia krwi
• względy ekonomiczne
• mniejsze ryzyko reakcji poprzetoczeniowych na skutek niezgodności antygenowej erytrocytów.

W przypadku długotrwałego krwawienia krew z jamy otrzewnej można podawać bezpośrednio dożylnie bez dodatku antykoagulantów, ponieważ jest ona pozbawiona włóknika. W tym celu krew należy pobrać do jałowego pojemnika za pomocą nakłucia jamy brzusznej (abdominocentezy) igłą połączoną ze strzykawką albo podczas zabiegu chirurgicznego za pomocą ssaka.

W przypadku nagłego krwawienia konieczne jest dodanie do krwi antykoagulantów. W tym celu na każde 50 ml krwi zaleca się dodanie 7 ml cytrynianu fosforanowo-glukozowego z adeniną. Jeżeli u pacjenta stwierdza się zaburzenia krzepnięcia albo podejrzewa się zatrucie rodentycydami lub zaburzenia czynności wątroby, zaleca się podanie witaminy K w dawce 2,5-5 mg/kg m.c. podskórnie bądź doustnie.

Zwierzę, u którego doszło do krwawienia do jam ciała, wymaga stałego monitoringu. Należy kontrolować kolor błon śluzowych, czas włośniczkowy, wysycenie krwi tlenem (saturację), hematokryt, tętno oraz ciśnienie krwi. Zaleca się również wykonanie pomiaru obwodu jamy brzusznej, ponieważ jego zwiększenie świadczy o trwającym krwotoku.

Większość krwawień związanych z koagulopatią można opanować farmakologicznie, jeżeli jednak przyczyną krwawienia są ostre urazy brzucha lub pęknięcie mas nowotworowych, wymaga to interwencji chirurgicznej.