Koty Onkologia

Białaczka kotów – przewlekła i wyniszczająca choroba

12/10/2023

Chłoniak przewodu pokarmowego lub krezkowych węzłów chłonnych występuje także u starszych kotów. Wywodzi się z tkanki chłonnej przewodu pokarmowego. Objawem jest brak łaknienia, biegunka albo zaparcie, powiększenie krezkowych węzłów chłonnych, silne wyniszczenie. Czasami rozwijają się krwotoczne zapalenie jelit i leukopenia. Forma wielkokomórkowa nowotworu jest bardziej agresywna (koty przeżywają od kilku dni do kilku tygodni) niż forma drobnokomórkowa, w której przeżycie wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Chłoniaki niesklasyfikowane występują najrzadziej. Zmiany nowotworowe obecne są na skórze, w gałce ocznej i ośrodkowym układzie nerwowym. Skutkiem ucisku nowotworu może być trwałe rozszerzenie źrenic, nietrzymanie moczu, przeczulica skóry, niedowład i porażenie kończyn.

Mogą także rozwijać się choroby o podłożu autoimmunologicznym jako efekt tworzenia kompleksów immunologicznych oraz niedoborów immunologicznych. Czasem kompleksy antygen–przeciwciało osadzają się w kłębuszkach nerkowych, co powoduje ich zapalenie (3). Zmiany anatomopatologiczne są bardzo zróżnicowane i najczęściej wynikają z wtórnych zakażeń, rzadziej mają charakter rozplemu nowotworowego.

Rozpoznanie

W diagnostyce białaczki kotów stosowane są testy służące do wykrywania antygenu p27 FeLV oraz prowirusowego DNA. Rzadko rutynowo stosuje się wykrywanie wirusowego RNA, przeciwciał anty-FeLV lub antygenu p15E. W rutynowej diagnostyce jako pierwszy jest zalecany test ELISA bądź immunochromatograficzny wykrywający we krwi antygen p27. Cechuje się on dużą swoistością i czułością. Wynik dodatni uzyskuje się najwcześniej po 3-6 tygodniach od zakażenia FeLV. W niektórych laboratoriach w tym samym celu jest wykorzystywany „szybki test przypacjentowy” (20).

W przypadku dodatniego wyniku testu antygenowego, zwłaszcza u kotów niewykazujących typowych objawów białaczki, badanie powtarza się po 12-16 tygodniach z uwagi na możliwość wystąpienia wyniku fałszywie dodatniego. Powtórny wynik dodatni raczej świadczy o trwałej wiremii, ale nie można wykluczyć dwóch fałszywych wyników pod rząd. Przydatne jest tu badanie PCR na obecność prowirusowego DNA. Badanie to wychodzi dodatnio najwcześniej, bo już 1-2 tygodnie po zakażeniu. Wynik ujemny wyklucza zakażenia FeLV, natomiast dodatni potwierdza zakażenie, ale może ono być w formie latentnej, a więc nie odpowiadać za objawy chorobowe u kota.

Hofmann-Lehmann i wsp. (11) zalecają izolację wirusa z krwi, test IFA do wykrycia antygenu p27 w neutrofilach i płytkach krwi, test RT-PCR do wykrywania RNA FeLV w plazmie i w ślinie, test seroneutralizacji wirusa do wykrywania przeciwciał anty-FeLV w plazmie i surowicy krwi. Testy te są jednak stosowane głównie w badaniach eksperymentalnych, a nie w rutynowej diagnostyce choroby.

Postępowanie

Brak skutecznego leczenia przyczynowego. Istnieje potrzeba odpowiedniej opieki paliatywnej. Jedyną skuteczną metodą zwalczania choroby jest uwolnienie hodowli kotów od zakażenia FeLV, co można osiągnąć przez systematyczne badanie i eliminację nosicieli wirusa oraz stosowanie szczepień z użyciem szczepionki zawierającej wirus inaktywowany, szczepionek podjednostkowych zawierających białka strukturalne wirionu FeLV, szczepionek rekombinowanych i szczepionek wektorowych, najczęściej z użyciem jako wektora rekombinantu wirusa ospy kanarków. Są obawy, że w przypadku szczepionek z adiuwantem istnieje ryzyko indukcji poiniekcyjnego mięsaka (19). Szczepi się koty klinicznie zdrowe, niemające antygenu FeLV we krwi (ujemne w teście antygenowym). Kocięta najczęściej szczepi się dwukrotnie w wieku 9 i 12 tygodni, dawkę przypominającą stosuje się corocznie (22). W przypadku niektórych szczepionek (Leukocell^TM 2) odporność po jednorazowym podaniu wynosi 12 miesięcy, a nawet osiąga trzy lata (Versifel FeLV).

Ryc. 1 – Priscylla Barros/gettyimages.com, ryc. 2 – miljko/gettyimages.com

SUMMARY

Feline leukemia – chronic and wasting disease

Feline leukemia is one of the most common and wasting infectious diseases in cats. Feline leukemia virus (FeLV) is shed in the saliva, nasal secretions, urine, feces, and milk of infected cats. The virus adversely affects the cat’s body in many ways. The most common comprise cancer, various blood disorders, and a state of immune deficiency. Immune-suppressed cats develop secondary infections responsible for many of the diseases associated with FeLV. Diagnostic tests detect free FeLV p27 antigen, viral RNA and proviral DNA and anti-FeLV antibodies. ELISA and IFA tests are commonly used to diagnose FeLV, both of which detect a p27 protein component of the virus. There is currently no definitive cure for FeLV. Relatively effective vaccines against FeLV are available, although they will not protect 100% of cats vaccinated. Avoiding exposure remains important even for vaccinated pets.

Key words: feline leukemia, immunosuppression, prevention, vaccination

PIŚMIENNICTWO

1. Casal M.L., Jezyk P.F., Giger U.: Transfer of colostral antibodies from queens to their kittens. Am. J. Vet. Res., 1996, 57, 1653-1658.

2. Cattori V., Pepin A.C., Tandon R., Riond B., Meli M.L., Willi B., Lutz H., Hofmann-Lehmann R.: Real-time PCR investigation of feline leukemia virus proviral and viral RNA loads in leukocyte subsets. Vet. Immunol. Immunopathol., 2008, 123, 124-128.

3. Cotter S.M., Hardy jr. W.D., Essex M.: Association of feline leukemia virus with lymphosarcoma and other disorders in the cat. J. Am. Vet. Med. Assoc., 1975, 166, 449-454.

4. Donahue P.R., Quackenbush S.L., Gallo M.V., de Noronha C.M.C., Overbaugh J., Hoover E.A., Mullins J.I.: Viral genetic determinants of T-cell killing and immunodeficiency by the Feline leukemia virus FeLV-FAIDS. J. Virol., 1991, 65, 4461-4469.

5. Englert T., Lutz H., Sauter-Louis C., Hartmann K.: Survey of the feline leukemia virus infection status of cats in Southern Germany. J. Feline Med. Surg., 2012, 14, 392-398.

6. Flynn J.N., Hanlon L., Jarrett O.: Feline leukaemia virus: protective immunity is mediated by virus-specific cytotoxic T lymphocytes. Immunology, 2000, 101, 120-125.

7. Fujino Y., Ohno K., Tsujimoto H.: Molecular pathogenesis of feline leukemia virus-induced malignancies: insertional mutagenesis. Vet. Immunol. Immunopathol., 2008, 123, 138-143.

8. Gomes-Keller M.A., Gönczi E., Grenacher B., Tandon R., Hoffman-Lehman R., Lutz H.: Fecal shedding of infectious feline leukemia virus and its nucleic acids: A transmission potential. Vet. Microbiol., 2009, 134, 1-208.

9. Gomes-Keller M.A., Tandon R., Gonczi E., Meli M.L., Hofmann-Lehmann R., Lutz H.: Shedding of feline leukemia virus RNA in saliva is a consistent feature in viremic cats. Vet. Microbiol., 2006, 112, 11-21.

10. Hofmann-Lehmann R., Cattori V., Tandon R., Boretti F.S., Meli M.L., Riond B., Lutz H.: How molecular methods change our views of FeLV infection and vaccination. Vet. Immunol. Immunopathol., 2008, 123, 119-123.

11. Hofmann-Lehmann R., Hartmann K.: Feline leukemia virus infection: A practical approach to diagnosis. J. Fel. Med. Surg., 2020, 22, 831-846.

12. Hoover E.A., Rojko J.L., Wilson P.L., Olsen R.G.: Determinants of susceptibility and resistance to feline leukemia virus infection. I. Role of macrophages. J Natl. Cancer Inst., 1981, 67, 889-898.

13. Lutz H., Pedersen N.C., Theilen G.H.: Course of feline leukemia virus infection and its detection by enzyme-linked immunosorbent assay and monoclonal antibodies. Am. J. Vet. Res., 1983, 44, 2054-2059.

14. Miyazawa T., Jarrett O.: Feline leukaemia virus proviral DNA detected by polymerase chain reaction in antigenaemic but non-viraemic (‘discordant’) cats. Arch. Virol., 1997, 142, 323-332.

15. Pacitti A.M., Jarrett O., Hay D.: Transmission of feline leukaemia virus in the milk of a non-viraemic cat. Vet. Rec., 1986, 118, 381-384.

16. Quigley J.G., Burns C.C., Anderson M.M., Lynch E.D., Sabo K.M., Overbaugh J., Abkowitz J.L.: Cloning of the cellular receptor for feline leukemia virus subgroup C (FeLV-C), a retrovirus that induces red cell aplasia. Blood, 2000, 95, 1093-1099.

17. Rojko J.L., Hoover E.A., Mathes L.E., Olsen R.G., Schaller J.P.: Pathogenesis of experimental feline leukemia virus infection. J. Natl. Cancer. Inst., 1979, 63, 759-768.

18. Shimada T., Matsumoto Y., Okuda M., Momoi Y., Bonkobara M., Watari T., Goitsuka R., Ono K., Goto N., Tsujimoto H., Hasegawa A.: Erythroleukemia in two cats naturally infected with feline leukemia virus in the same household. J. Vet. Med. Sci., 1995, 57, 199-204.

19. Srivastav A., Kass P.H., Mc Gill L.D., Farver B.T., Kent M.S: Comparative vaccine-specific and other specific risks of injection site sarcomas in cats. J. Am. Vet. Med. Assoc., 2012, 241, 595-602.

20. Westman M.E., Malik R., Hall E., Sheehy P.A., Norris J.M.: Comparison of three feline leukaemia virus (FeLV) point-of-care antigen test kits using blood and saliva. Comp. Immunol. Microbiol. Infect. Dis., 2017, 50, 88-96.

21. Willett B.J., Hosie M.J.: Feline leukaemia virus: half a century since its discovery. Vet. J., 2013, 195, 16-23.

22. Wilson S., Greeslade J., Saunders G., Holcroft C., Bruce L., Scobey A., Childers T., Sture G., Thompson J.: Difficulties in demonstration of long term immunity in FeLV vaccinated cats due to increasing age-related resistance to infection. BMC Vet Res., 2012, 8, 125.