03/09/2025
Podczas podawania leku wewnątrzustnie pacjent powinien być ułożony na mostku, a jego język powinno się odsunąć na stronę nieznieczulaną. Należy zlokalizować palcem otwór żuchwowy z powrózkiem naczyniowym za ostatnim zębem trzonowym, doogonowo i dobrzusznie w pionowej części żuchwy (ryc. 5). Igłę wprowadza się przez błonę śluzową, przednio w stosunku do otworu, i kieruje się doogonowo obok nerwu. W zależności od masy pacjenta objętość podawanego leku wynosi od 0,1 ml do 1,6 ml. W przypadku znieczulania od zewnętrznej strony igłę wprowadzamy przezskórnie, donosowo od wyrostka kątowego, po przyśrodkowej powierzchni gałęzi żuchwy (ryc. 6). Końcówkę igły kieruje się w okolicę otworu żuchwowego, gdzie nerw zębodołowy dolny wchodzi do kanału żuchwowego, i tam deponuje się środek znieczulający w objętości od 0,1 do 1,6 ml w zależności od masy ciała zwierzęcia. U kotów najprościej jest zlokalizować otwór żuchwowy od strony jamy ustnej (3).
Ryc. 5. Umiejscowienie igły podczas blokady nerwu zębodołowego dolnego.
Ryc. 6. Miejsce podania leku do znieczulenia nerwu żuchwowego od strony zewnętrznej.
Gdy zawiodą obie opisane powyżej metody, otwór żuchwowy można zlokalizować w połowie linii łączącej ostatni ząb trzonowy z kątem żuchwy albo wykorzystując linię łączącą kąt boczny oka z kątem żuchwy. Boczny kąt oka może być użyty jako punkt orientacyjny. Wkłucie igły powinno być wykonane prostopadle do brzusznej powierzchni żuchwy (po stronie językowej), a następnie prowadzone przyśrodkowo, dogłowowo w kierunku otworu żuchwowego, jak najbliżej kości żuchwy. Ze względu na to, że wprowadzenie igły do otworu bywa trudne, wystarczy jedynie zdeponować środek miejscowo znieczulający w jego okolicy. Znieczulenie powinno być równie skuteczne (1).
Blokadę nerwu żuchwowego policzkowego stosuje się jako rozszerzenie znieczulenia nerwu zębodołowego dolnego. Brak czucia bólu obejmuje tkanki miękkie zębów przedtrzonowych i trzonowych żuchwy. Wkłucie igły następuje podśluzówkowo, od strony policzka, na wysokości drugiego zęba trzonowego w kierunku dowierzchołkowym zęba. Objętość analgetyku w zależności od masy zwierzęcia nie powinna przekraczać 0,2-0,6 ml.
Miejscem podania leku jest otwór bródkowy w kanale bródkowym. Przy obustronnym bloku znieczuleniu ulega obszar podbródka, do zęba przedtrzonowego P4. Aby wykonać blokadę nerwu bródkowego, należy odciągnąć dobrzusznie wędzidełko wargi dolnej, skierować igłę doogonowo i lekko dobrzusznie, a następnie wprowadzić ją do środkowego otworu bródkowego, który znajduje się na wysokości 1/3 odległości od dolnego brzegu żuchwy (ryc. 7). U psów otwór ten jest umiejscowiony na poziomie korzenia drugiego zęba przedtrzonowego. U kotów leży on w połowie odległości pomiędzy kłem a trzecim zębem przedtrzonowym. Igłę kieruje się do kanału bródkowego, najdalej, jak to możliwe (3). Maksymalna podawana objętość środka znieczulającego to 0,2-0,6 ml w zależności od masy ciała zwierzęcia (6).
Ryc. 7. Umiejscowienie igły podczas wkłucia do blokady nerwu bródkowego.
Znieczulenie śródwięzadłowe jest rodzajem znieczulenia miejscowego, w którym lek podawany jest do przestrzeni ozębnowej poprzez iniekcję do bocznego więzadła przyzębia. Do tego rodzaju wkłucia stosuje się igły o średnicy 0,25-0,3 mm. Analgetyk podawany jest w dawce od 0,05 do 0,8 ml. Efekt braku czucia bólu dotyczący tylko jednego zęba uzyskuje się po 30 sekundach. Są to niewątpliwe zalety tego znieczulenia, chociaż ze względu na twardość tkanek ten rodzaj znieczulenia stosuje się głównie u ludzi (6).
Mimo znaczących różnic anatomicznych w budowie twarzoczaszki u kotów i psów, istnieją jedynie niewielkie różnice w technice wykonywania blokad nerwów na terenie głowy u tych gatunków. Podczas znieczulenia nerwu podoczodołowego u kotów miejsce wkłucia jest takie samo jak opisane u psa, ale otwór podoczodołowy znajduje się u kota bardziej dogrzbietowo. Dlatego też igłę należy wkłuć bardziej grzbietowo, a następnie skierować w stronę doogonową do otworu podoczodołowego. Podobnie jak u psa, igła nie powinna dotykać kości. Kanał podoczodołowy u kotów jest znacznie krótszy, a sam otwór stosunkowo większy niż u psa. Ze względu na to, że kanał ma tylko kilka milimetrów długości, podanie środka do kanału spowoduje także jego umieszczenie w bliskości sąsiadujących nerwów podoczodołowego i skrzydłowo-podniebiennego. Uzyskujemy przez to taki efekt jak podczas blokady nerwu szczękowego u psów. Ponadto koty nie mają pierwszych i drugich zębów przedtrzonowych żuchwy, dlatego otwór bródkowy u tego gatunku znajduje się w połowie drogi między kłami żuchwy a trzecim przedtrzonowcem. Tylko u bardzo małych kotów otwór ten nie jest dostępny do iniekcji. W przypadku takich trudności alternatywą jest blokada nerwu zębodołowego dolnego (żuchwowego) i znieczulenie unerwienia żuchwy odpowiedniej strony (6).
Podczas znieczulenia pacjenta do zabiegów stomatologicznych należy monitorować te same parametry życiowe jak podczas każdego innego znieczulenia. Należą do nich: częstotliwość oddechów, tętna, rytm pracy serca, ciśnienie tętnicze krwi, temperatura ciała, końcowo-wydechowe stężenie dwutlenku węgla oraz saturacja. Ze względu na operowaną okolicę czujnik pulsoksymetru należy umieścić nie na języku, ale w innych miejscach, na przykład na uchu, w przestrzeni międzypalcowej, na śluzówce warg sromowych lub napletka (2).
Podczas wybudzania ze znieczulenia należy szczególnie zadbać o odpowiednią temperaturę ciała zwierzęcia. Ogrzewanie może być zewnętrzne, w postaci poduszek grzewczych, mat grzewczych, oraz wewnętrzne, w postaci dożylnego wlewu ciepłych płynów.
Szczególną uwagę należy zachować podczas wyjmowania rurki intubacyjnej z tchawicy pacjenta. Przed jej wyjęciem należy upewnić się, czy usunięto krew, resztki kamienia nazębnego oraz pastę polerską, aby nie doszło do ich zassania i zachłystowego zapalenia płuc. Ponadto zaleca się osuszenie włosów wokół jamy ustnej i na głowie za pomocą ręczników. Po usunięciu rurki intubacyjnej z dróg oddechowych pacjenta należy obserwować jego oddychanie pod kątem duszności wdechowej, w tym obrzęku krtani. Pacjent po zabiegu stomatologicznym powinien otrzymywać leki przeciwbólowe. Zwykle po mniej bolesnych interwencjach chirurgicznych stosowane są NLPZ podawane także w warunkach opieki domowej. Po silnie bolesnych operacjach należy stosować środki z grupy opioidów, na przykład buprenorfinę lub tramadol. Każdy pacjent powinien być oddawany właścicielowi w pełni wybudzony, z zachowanym odruchem przełykania i w dobrym stanie ogólnym (2).
Ryc. – Autorka
