MAGWET
ZALOGUJ
MAGWET
Zobacz też >
WETERYNARIA PO DYPLOMIE
Prenumeruj
Odnów Subskrypcję
Prenumeruj
Zostań członkiem społeczności
MAGWET
Czasopisma
Magazyn Weterynaryjny Weterynaria po Dyplomie
Praktyka
Kliniczna
Anestezjologia Behawioryzm Chirurgia Choroby wewnętrzne Choroby zakaźne Dermatologia Diagnostyka laboratoryjna Diagnostyka obrazowa Endokrynologia Farmakologia i toksykologia Gastroenterologia Geriatria Hematologia Kardiologia Laryngologia Nefrologia i Urologia Neurologia Okulistyka Onkologia Ortopedia Parazytologia Rehabilitacja Rozród Stany nagłe Stomatologia Żywienie
Gatunki
Małe zwierzęta Konie Przeżuwacze Świnie Ptaki Zwierzęta egzotyczne Zwierzęta dzikie
Zarządzanie
Praktyką
Prawo Psychologia Zarządzanie
Wydarzenia
Kongresy POLECAMY Webinaria
Filmy
Sklep
Koszyk
0
ZALOGUJ
Zaloguj
Zarejestruj

Koty Nefrologia i Urologia

Zrozumieć śródmiąższowe/idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego kotów

14/03/2018

Artykuł ukazał się
Magazyn Weterynaryjny
2011
07

Małe zwierzęta

Zrozumieć śródmiąższowe/idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego kotów

lek. wet. Marta Idziak
dr n. wet. Anna Burdzińska

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego kotów (FIC – feline interstitial cystitis) to jedno z wielu zaburzeń zaliczanych do zespołu chorób dolnych dróg moczowych (FLUTD – feline lower urinary tract disease). Określenie FIC wprowadzono do medycyny weterynaryjnej w latach 90. ubiegłego wieku, kiedy zauważono, że zmiany histopatologiczne u niektórych kotów z FLUTD są podobne do zmian występujących u ludzi chorych na śródmiąższowe zapalenie pęcherza (1).

Summary

Understanding FIC (Feline Interstitial/Idiopathic Cystitis)

Feline Interstitial/Idiopathic Cystitis (FIC) belongs to a group of disorders classified together as Feline Lower Urinary Tract Disease (FLUTD). Typically, the clinical presentation of FIC involves a young/middle aged cat presenting with different combinations of signs such as periuria, dysuria, stragnuria, pollakiuria and hematuria. It has been estimated that FIC accounts for more than 60% of cases of FLUTD among young cats. The article summarizes past and present theories regarding the etiopathogenesis of idiopathic cystitis as well as presents different treatment approaches.

Key words: idiopathic cystitis, etiopathogenesis, treatment, cats, feline idiopathic cystitis, interstitial cystitis, lower urinary tract


Najczęstszy obraz kliniczny FIC to kot w młodym lub średnim wieku z różnymi kombinacjami objawów, takich jak dysuria (utrudnione oddawanie moczu), stranguria (bolesne), pollakiuria (częste), periuria (oddawanie moczu w niewłaściwych miejscach) i hematuria (krwiomocz). Objawy te przybierają zwykle postać nagłego epizodu i u większości kotów samoistnie ustępują po 5-7 dniach, niezależnie od leczenia (2). Średnio u co drugiego kota mogą jednak nawracać w ciągu 1-2 lat (3), a u niektórych (< 15%) przybierać formę przewlekłą (2). Możliwe jest również wystąpienie obstrukcyjnej postaci FIC, zwłaszcza u samców (4, 5). Za czynniki predysponujące do rozwoju objawów uważa się niewychodzący tryb życia, brak aktywności i nadwagę (7, 10), spożywanie suchej karmy (8, 11), narażenie na stres (7, 10), życie w grupie (7, 10), a także płeć męską i kastrację (6, 7) [choć niektóre źródła podają brak predyspozycji płciowych (8, 9)]. Dane epidemiologiczne wskazują, że FIC dotyczy ponad 60% kotów przyprowadzanych do klinik weterynaryjnych z objawami FLUTD (6, 8).

Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego jest nazywane zamiennie zapaleniem idiopatycznym, nieznana pozostaje bowiem jego etiologia, a patogeneza jest wciąż niezrozumiała. Skoro nie znamy przyczyny zaburzenia oraz mechanizmów jej działania, precyzyjna diagnostyka i skuteczne leczenie są praktycznie niemożliwe. Rozpoznawanie FIC polega wyłącznie na wykluczeniu wszelkich innych możliwych przyczyn zapalenia dolnych dróg moczowych, takich jak kamica moczowa, zakażenia bakteryjne, zaburzenia anatomiczne, zmiany nowotworowe i inne (tab. I). Leczenie zaś opiera się na działaniach empirycznych i często bywa nieskuteczne (lub z powodu błędów w diagnostyce i nieprzewidywalnej natury choroby skuteczność tę trudno ocenić).

W niniejszym opracowaniu przedstawione zostaną dawne i obecne koncepcje etiopatogenezy oraz wynikające z nich wskazówki dotyczące leczenia zapalenia pęcherza moczowego u kotów.

Medycyna człowieka a medycyna weterynaryjna

W badaniach naukowych nad etiologią lub patogenezą różnych chorób normą jest korzystanie z modeli zwierzęcych imitujących daną jednostkę chorobową. Zaburzenie może być w takich przypadkach wywoływane eksperymentalnie lub też może występować naturalnie. Do badania śródmiąższowego zapalenia pęcherza (IC – interstitial cystitis) wykorzystywano dotychczas 16 zwierzęcych modeli eksperymentalnych (12). Samoistnie IC występuje natomiast tylko u dwóch gatunków – kotów i ludzi. Z tego powodu lekarze weterynarii oraz urolodzy medycyny człowieka bardzo często wymieniają się spostrzeżeniami i korzystają z wzajemnych wyników badań w tym obszarze.

Problem występowania objawów związanych z dolnymi drogami moczowymi bez znanej przyczyny jest obserwowany u ludzi od około 200 lat i nadal pozostaje dużym wyzwaniem medycyny. Problem ten występuje około 4-5-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn (13). Jest to choroba bardzo frustrująca zarówno dla pacjentów, jak i dla lekarzy. Chorzy skarżą się na przewlekły, nasilający się, często znikający i nawracający ból w okolicy miednicy oraz uczucie dyskomfortu i ucisku przy wypełnionym pęcherzu, które ustępuje po jego opróżnieniu. Z czasem dołączają się objawy częstego oddawania moczu, nokturii, hematurii.

Do niedawna IC diagnozowano na podstawie współistnienia trzech kryteriów: 1) obecności wymienionych objawów, 2) braku dowodów na istnienie innych przyczyn, 3) stwierdzenia zmian morfologicznych w badaniu cystoskopowym (obrzęk, przekrwienie, wylewy podśluzówkowe lub tzw. owrzodzenia Hunnera, czyli obszary z całkowitym brakiem nabłonka, gdzie naciek zapalny obejmuje wszystkie warstwy ściany pęcherza) i histopatologicznym wycinków tkanek (nacieki komórek zapalnych, mastocytów, zwłóknienia) (14). Coraz częściej jednak okazuje się, że, zwłaszcza w fazie początkowej choroby, zmiany w błonie śluzowej pęcherza moczowego nie są w ogóle stwierdzane, a te, które da się zaobserwować, spotykane są też w przebiegu innych chorób (14). Z tego powodu obecnie nazwę IC zastępuje się szerszą – zespół bolesnego pęcherza (BPS – Bladder Pain Syndrome), a za chore i podlegające konieczności leczenia uznaje się wszystkie osoby spełniające tylko dwa pierwsze kryteria doboru – występowanie objawów klinicznych i wykluczenie innych przyczyn (15).

IC/BPS wydaje się zatem chorobą bardzo podobną do kociego FIC. Pierwsze doniesienie sugerujące analogie między chorymi ludźmi i kotami pochodzi z lat 90. (1). Dziś powszechnie uznaje się koci FIC za jedyny naturalnie występujący model ludzkiego IC (16, 17). Również u kotów obecnie sugeruje się, że istnienie wyżej wymienionych zmian morfologicznych w ścianie pęcherza nie jest patognomoniczne dla FIC (3, 5, 18), a jedyną metodą rozpoznawania pozostaje diagnoza przez wykluczenie innych chorób. Wyraźna różnica między chorymi ludźmi i kotami dotyczy predylekcji płciowej – u ludzi częściej chorują kobiety, natomiast u kotów nie wykazano większej zachorowalności u samic, a niektóre źródła podają wzrost predyspozycji u samców (6). Wspólną cechą śródmiąższowego zapalenia pęcherza u obu gatunków jest na pewno nierozwiązany problem jednoznacznego i szybkiego rozpoznawania oraz brak sprawdzonych schematów leczenia. Dlatego na całym świecie wciąż poszukuje się czułej i pewnej metody diagnostycznej, poprzez liczne badania kliniczne, laboratoryjne i molekularne (19, 20). Wydaje się jednak, że bez zrozumienia, czym właściwie jest IC, postęp w walce z tą chorobą jest niemożliwy.

Tradycyjnie diagnozowane przyczyny FLUTD i obecne poglądy na temat możliwości ich udziału w rozwoju FIC

Zakażenie bakteryjne

Small 20271

Tabela I. Diagnostyka różnicowa oraz częstotliwość występowania jednostek chorobowych wywołujących objawy dolnych dróg moczowych (FLUTD) u kotów

W latach 60.-70. za przyczynę zaburzeń dotyczących dolnych dróg moczowych u kotów uważano przede wszystkim zakażenia bakteryjne (UTI – Urinary Tract Infection) (2). Rozpoznanie ustalano na podstawie objawów klinicznych typowych dla FLUTD, wyników badań laboratoryjnych oraz pozytywnej reakcji na leczenie antybiotykami. Nie wykonywano wówczas rutynowo posiewów moczu, bakteriurię stwierdzano w wynikach badań mikroskopowych niebarwionego osadu, a moczu nie pobierano w sposób zapewniający jałowość (2). Postępowanie takie prowadziło do błędnych interpretacji i niewłaściwych rozpoznań.

Small 20335

Ryc. 1. Uproszczony schemat przedstawiający prawdopodobne koncepcje etiologii i patogenezy śródmiąższowego/idiopatycznego zapalenia pęcherza moczowego kotów (FIC).

Obecnie w celu rozpoznania zakażeń układu moczowego powszechnie zaleca się wykonywanie posiewów i antybiogramu, a mocz w tym celu pobiera się drogą nakłucia pęcherza (cystocentezy). Stosowanie wiarygodnej diagnostyki wykazało, że mniej niż 2% przypadków FLUTD u kotów do 10. roku życia jest pierwotnie spowodowane zakażeniami bakteryjnymi (8, 21). Ryzyko zakażeń wzrasta jedynie u kotów cewnikowanych, po uretrostomiach oraz starszych, u których spada zdolność zagęszczania moczu, a tym samym jego właściwości antybakteryjne (22). Również w badaniach nad udziałem mikroorganizmów z rodzaju Mycoplasma i Ureaplasma w patogenezie FLUTD nie uzyskano pozytywnych wyników zarówno w hodowli (21, 23), jak i w badaniach PCR próbek moczu (24). Ponadto wykazano, że dysuria u większości kotów z zapaleniem pęcherza ustępuje samoistnie, efekt antybiotykoterapii przestał być zatem potwierdzeniem zakażenia. W efekcie koncepcja bakteryjnego podłoża większości przypadków FLUTD jest obecnie nieaktualna. Oczywiście można założyć, że zalegające na dnie pęcherza erytrocyty, nierzadko zasadowe pH moczu i potencjalne uszkodzenie bariery ochronnej błony śluzowej dróg moczowych w wyniku stanu zapalnego u kotów z FIC mogą być czynnikami predysponującymi do zakażeń wtórnych (25), jednak antybiotykoterapia w przypadkach FIC nie jest zalecana w żadnym z dostępnych źródeł.

Kamica fosforanowo-amonowo-magnezowa (struwitowa)

W latach 80.-90. skupiono uwagę na często wówczas stwierdzanej krystalurii i kamicy moczowej, głównie struwitowej. Jej występowanie wiązano z dużą zawartością magnezu i zmienianiem pH moczu przez komercyjne suche karmy dla kotów, które w tamtych czasach stały się bardzo popularne (2). Wprowadzenie karm zakwaszających z ograniczoną zawartością Mg rzeczywiście zmniejszyło występowanie struwitów w kocim moczu. Masowe stosowanie tych karm np. w Stanach Zjednoczonych spowodowało co prawda wzrost udziału szczawianów wapnia w tworzeniu kamieni moczowych, ale przy dalszym postępie technologii żywieniowych częstość występowania kamicy obu typów spada. Ocenia się, że obecnie objawy FLUTD są powodowane przez kamicę moczową tylko w 10-20% przypadków zachorowań (6, 8). Rozważano również udział kamicy w powstawaniu śródmiąższowego zapalenia pęcherza, ponieważ u 25% kotów z FIC obserwuje się w moczu obecność niewielkiej liczby kryształków (8). Stwierdzono jednak, że nie świadczą one o pierwotnej krystalurii (9, 18). Koty z FIC (najczęściej karmione suchą karmą i mało aktywne) produkują niewielkie ilości zagęszczonego i rzadko oddawanego moczu, a proteinuria związana ze stanem zapalnym (9) i wywołane stresem przyspieszenie oddechu (hiperwentylacja) (16) skutkują zmianą pH moczu na zasadowy. Wówczas zwiększa się ryzyko krystalizacji i ilość powstających struwitów. Wielu autorów podkreśla jednak, że kryształki nie są w stanie uszkadzać zdrowego nabłonka dróg moczowych (urothelium) (9, 18), a więc nie powinny być pierwotną przyczyną dysurii, strangurii czy hematurii. Wytrącanie się kryształów bywa też często efektem zbyt długiego przetrzymywania moczu przed analizą. Ponadto w pęcherzu każdego zdrowego kota mogą powstać niewielkie ich ilości (22). Nieznaczna krystaluria jest zatem zjawiskiem wtórnym i(lub) artefaktem i uważa się, że nie ma klinicznego znaczenia u kotów z FIC. Stosowanie u nich diet zakwaszających mocz nie przynosi rezultatów i wydaje się pozbawione sensu (3, 5, 22). Wyjątkiem są rzadkie przypadki FIC przebiegające z niedrożnością dróg moczowych, kryształki mogą bowiem uczestniczyć w tworzeniu czopów białkowo-erytrocytarnych i nasilać ich powstawanie. Wówczas można rozważyć przyspieszenie ich rozpuszczania poprzez stosowanie odpowiednich karm (5, 22).

następna strona>
1 2 3 >
OSTATNIO DODANE
Komu pomóc?
Sąsiedzi rozmawiają o ASF
Herpeswirus krąży nad Europą
POLECANE ARTYKUŁY
Farmakologia i toksykologia
Opioidowa farmakoterapia bólu okołooperacyjnego u psów i kotów
Hematologia
Zależne od rasy zmiany w obrazie krwi u psów i kotów. Cz. II
Choroby zakaźne
Grzybice narządowe kotów – aktualne dane
Chirurgia
Rany u małych zwierząt. Cz. III. Czemu rana się nie goi
Parazytologia
Motyliczka mięśniowa – możliwości rozpoznawania nowego zagrożenia
Stomatologia
„Zdejmowanie kamienia nazębnego” czy „stomatologiczny zabieg profilaktyczny”?
Parazytologia
Zachowania prozdrowotne właścicieli psów i kotów w zakresie profilaktyki chorób pasożytniczych
Farmakologia i toksykologia
Co lekarz weterynarii powinien wiedzieć o produktach z konopi
NEWSLETTER
OBSERWUJ NAS NA
NASZE PUBLIKACJE
  • Magazyn Weterynaryjny
  • Zamów prenumeratę
  • Weterynaria po Dyplomie
  • Zamów prenumeratę
  • Czytaj on-line Magazyn Weterynaryjny
  • Czytaj on-line Weterynaria po Dyplomie
  • Filmy
  • Rada Programowa Magazynu Weterynaryjnego


AKADEMIA PO DYPLOMIE WETERYNARIA
  • Termin i miejsce
  • Program
  • Koszty uczestnictwa
  • Rejestracja online


POMOC
  • Polityka prywatnosci
  • Zadaj pytanie
  • Logowanie i rejestracja
  • Regulamin
  • Metody płatności
  • Regulamin publikowania prac
  • Filmy Pomoc
  • Kontakt


KONTAKT

Medical Tribune Polska Sp. z o.o.
ul. Powązkowska 44C
01-797 Warszawa
NIP: 521-008-60-45


801 044 415
+48 (22) 444 24 44
kontakt@magwet.pl
Nr konta: 13 1600 1068 0003 0102 0949 9001

Kontakt w sprawie reklam: magwet-reklama@medical-tribune.pl

Anuluj