Popularność i różnorodność gatunkowa gryzoni (Rodentia) jako zwierząt towarzyszących trzymanych w domach rośnie w ostatnich latach w wielu krajach, także w Polsce. Oprócz popularnych od lat świnek morskich (kawii domowych) czy chomików syryjskich, w ofertach sklepów zoologicznych pojawiają się takie gryzonie jak koszatniczki, szynszyle, myszoskoczki oraz gatunki chomików inne niż syryjski. Wszystkie one mogą stać się żywicielami wielu różnych pasożytów, także zewnętrznych. W niektórych przypadkach są to stawonogi swoiste dla danego gatunku lub rodzaju gryzonia, w innych wiele różnych ssaków może być atakowanych przez jeden gatunek ektopasożyta (dobrym przykładem są niektóre mało wyspecjalizowane gatunki pcheł). Co więcej, niektóre z pasożytniczych stawonogów nękających gryzonie mogą atakować psy, koty oraz ludzi przebywających w tym samym mieszkaniu.

Generalnie, omawiane tu ektopasożyty należą do dwóch gromad – pajęczaków (a konkretnie do roztoczy, takich jak świerzbowce lub nużeńce) i owadów (pchły, pluskwy, wszy i wszoły). Pasożytnicze stawonogi przenoszą się najczęściej przez kontakt bezpośredni, a ściółka, klatki, poidełka lub inne urządzenia mają dużo mniejsze znaczenie. Inwazja pojawia się zatem najczęściej wraz z nowym zarażonym zwierzęciem pochodzącym ze sklepu zoologicznego lub z prywatnej hodowli.

Jednym z objawów inwazji stawonogów zwykle jest świąd, nierzadko intensywny. Na skutek drapania skóra ulega uszkodzeniu, pojawiają się wtórne zakażenia bakteryjne, niszczone są włosy. Możliwe są też objawy neurologiczne i reakcje alergiczne na antygeny zawarte w ślinie stawonogów. W przypadku silnej inwazji pasożytów krwiopijnych (np. pcheł lub wszy) może dojść do rozwoju niedokrwistości, a nawet śmierci zaatakowanego zwierzęcia. Rozpoznanie opiera się na znalezieniu pasożytów (lub ich jaj) na skórze, włosach albo w zeskrobinie skóry (w przypadku świerzbowców drążących bądź nużeńców). Podczas diagnozowania inwazji pasożytów zewnętrznych trzeba pamiętać, że często pojawiają się wtórne zakażenia bakteryjne, zmieniające obraz kliniczny.

Lista leków, które mogą być stosowane w zwalczaniu inwazji ektopasożytów, jest dość długa i obejmuje związki z różnych grup. Środki fosforoorganiczne (np. dichlorfos lub diazinon) wychodzą stopniowo z użycia, ale nadal stosowane są karbaminiany (np. karbaryl), formamidyny (amitraz), pyretroidy (permetryna), fipronil, makrocykliczne laktony (iwermektyna, moksydektyna) i inne. Zasadniczo (poza iwermektyną) leki te stosuje się zewnętrznie (7, 5, 9, 17). W przypadku inwazji pcheł, ale także ptaszyńców lub Cheyletiella, należy pamiętać o konieczności wyeliminowania tych stawonogów z otoczenia zwierząt (dezynsekcja klatek, wymiana ściółki itd.).