14/03/2018
Albert E. Jergens
Przedstawione poniżej badania pomogą ci zawęzić listę rozpoznań różnicowych branych pod uwagę u pacjentów z przewlekłą chorobą jelit.
Przewlekłe choroby jelit to często występujące problemy u psów i kotów. Zalicza się do nich alergie pokarmowe, idiopatyczną chorobę zapalną jelit (IBD – ang. inflammatory bowel disease) oraz biegunkę reagującą na antybiotyki. Ustalenie ostatecznego rozpoznania tych chorób niejednokrotnie wymaga wykonania biopsji błony śluzowej ściany jelita i oceny histopatologicznej, nieinwazyjne badania laboratoryjne pozwalają jednak na wstępne rozpoznanie i ocenę skuteczności prowadzonego leczenia.
Gospodarka kobalaminą (witaminą B12) w organizmie jest złożona i wymaga prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Do najważniejszych chorób prowadzących do zaburzeń jej wchłaniania zalicza się niewydolność zewnątrzwydzielniczą trzustki, rozsiane zmiany jelita cienkiego lub choroby jego dalszego odcinka, a także zwiększone zużycie kobalaminy przez bakterie w przebiegu dysbakteriozy jelitowej.
Niedobór kobalaminy obserwuje się najczęściej w przypadku długotrwałych i ciężkich postaci chorób jelita cienkiego (takich jak IBD, chłoniak lub grzybicze zapalenie jelita cienkiego). Ocena stężenia kobalaminy w surowicy u zwierząt z przewlekłymi enteropatiami ma duże znaczenie, ponieważ niewykrycie istniejącego niedoboru tej witaminy wydłuża proces zdrowienia. Co więcej, wykazano, że niskie stężenie kobalaminy zwiększa ryzyko niepowodzenia leczenia u psów z przewlekłymi chorobami jelit, takimi jak IBD oraz enteropatia białkogubna (PLE – ang. protein-losing enteropathy).1 W przypadku stwierdzenia niedoboru, zwykle zaleca się podskórne iniekcje odpowiednich dawek cyjanokobalaminy raz w tygodniu i ponowne oznaczenie jej stężenia w surowicy po upływie czterech do sześciu tygodni.
Występowanie niedoborów dietetycznych kwasu foliowego, czyli rozpuszczalnej w wodzie witaminy B9, jest mało prawdopodobne, gdyż karmy dla psów i kotów zawierają go w dużej ilości. Stężenie kwasu foliowego oznacza się zwykle razem ze stężeniem kobalaminy, ponieważ łączne oznaczenie stężenia tych witamin pozwala na wstępne rozpoznanie przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego lub choroby błony śluzowej jego przedniego odcinka. Warto zauważyć, że na stężenie kwasu foliowego w surowicy może wpływać jego wytwarzanie przez bakterie, a zatem nie jest ono tak czułym wskaźnikiem choroby jelita cienkiego jak stężenie kobalaminy.2
Głównym miejscem wytwarzania tego aminokwasu są enterocyty tworzące błonę śluzową jelit. Wykazano, że cytrulina jest markerem czynnościowej masy metabolicznej enterocytów. Wstępne badania potwierdziły także, że jej stężenie w osoczu psów chorych na parwowirozę ulega znacznemu obniżeniu.3 Aminokwas ten może zatem stanowić marker spontanicznego i ostrego uszkodzenia jelit. Niemniej jednak, aby w pełni potwierdzić przydatność tego oznaczenia, niezbędne jest przeprowadzenie dalszych testów klinicznych.
Enteropatie białkogubne stanowią złożoną grupę zaburzeń, a ich wspólną cechą jest utrata białek osocza do światła jelita. Do powszechnych przyczyn PLE zalicza się choroby zapalne jelit, zakaźne zapalenie jelita, limfangiektazję (rozszerzenie jelitowych przestrzeni naczyń chłonnych – przyp. tłum.), nowotwory jelit oraz zaawansowaną postać przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Większość zwierząt cierpiących na enteropatię białkogubną wykazuje typowe objawy kliniczne wyniszczenia i utraty masy ciała, a w badaniach laboratoryjnych często stwierdza się u nich panhipoproteinemię.
Przy podejrzeniu PLE w pierwszej kolejności należy wykluczyć inne przyczyny hipoalbuminemii, wynikające z uszkodzenia kłębuszków nerkowych oraz chorób bądź niewydolności wątroby. Ostateczne rozpoznanie enteropatii białkogubnej wymaga pobrania wycinków błony śluzowej jelita i ich oceny histopatologicznej.
Test ELISA służący do pomiaru stężenia inhibitora alfa-1 proteinazy (A1-PI) w kale został poddany walidacji u psów i potwierdzono, że może on być wykorzystywany u tego gatunku zwierząt do oceny stopnia utraty białka do przewodu pokarmowego.4 Jednakże z uwagi na to, że wymaga on pobierania licznych próbek kału, rzadko wykonuje się go w przypadku podejrzenia enteropatii białkogubnych. Test ten może być najbardziej przydatny do oceny reakcji na leczenie u psów cierpiących na PLE.
Dwa niezależne badania przeprowadzone u psów z IBD wykazały istnienie zależności pomiędzy występowaniem u nich hipoalbuminemii a brakiem skuteczności podjętego leczenia.1,5 Zaawansowana postać IBD, podobnie jak inne przewlekłe choroby jelit, może predysponować pacjentów do hipoalbuminemii z uwagi na utratę białek osocza do światła jelita, współistniejące niedobory dietetyczne oraz zaburzenia wchłaniania.
W jednym z badań retrospektywnych zaobserwowano, że niskie stężenie albumin w surowicy było związane z niepowodzeniem leczenia (to jest słabą reakcją na dietę leczniczą i stosowane leki albo eutanazją) u 80 psów z rozpoznaną chorobą zapalną jelit.5 Według doświadczenia autora, ryzyko niepowodzenia leczenia (eutanazji) jest większe u psów, u których obserwuje się ciężką hipoalbuminemię (< 1,5 g/dl) z nagromadzeniem płynów w jamach ciała i(lub) poważne zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.
Opracowano wiele markerów serologicznych zapalenia, pozwalających przewidzieć przebieg choroby i reakcję na leczenie u psów z przewlekłymi chorobami jelit.
