Toksykologia
Zatrucie hipertonicznym roztworem fosforanów do wlewów doodbytniczych u psów i kotów
Laura A. Stern
Zwierzęta, u których wykonano taki wlew doodbytniczy, wymagają niezwłocznego leczenia bez względu na to, czy był to skutek skorzystania z nieaktualnej porady terapeutycznej, czy samodzielna próba leczenia podjęta przez właściciela.
Wlewy doodbytnicze z hipertonicznym roztworem fosforanów (Fleet Enema – Fleet, i produkty generyczne) zawierają zgodnie z informacjami na opakowaniu fosforan sodu oraz inne fosforany, zwykle w stężeniu 25-60 mg/ml. Znajdują zastosowanie jako środki do oczyszczania jelit przed zabiegami kolonoskopii i w leczeniu występujących okazjonalnie zaparć. W przeszłości wykorzystywano je także w medycynie weterynaryjnej w objawowym leczeniu zespołu okrężnicy olbrzymiej (megacolon) u kotów oraz w przewlekłych zaparciach u kotów i psów. Obecnie jednak zazwyczaj nie są zalecane ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Poza tym dostępne są bezpieczniejsze i skuteczniejsze środki, takie jak wlewy doodbytnicze i kapsułki z dokuzynianem sodu.
Podanie zwierzęciu wlewu doodbytniczego z hipertonicznym roztworem fosforanów jest zazwyczaj skutkiem skorzystania z nieaktualnej porady terapeutycznej lub podjęcia przez właściciela samodzielnej próby leczenia. Największe ryzyko wystąpienia objawów toksyczności u psów i kotów dotyczy zwierząt z chorobami predysponującymi do pojawienia się takich objawów, jak również przypadków doustnego podania wlewu lub braku wypróżnienia po podaniu doodbytniczym.
Farmakokinetyka
Zawarte we wlewie sód i fosfor szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Biodostępność u kotów i psów nie jest znana, u ludzi wynosi 60%. Fosforany są wydalane przede wszystkim przez nerki (90%). U zdrowych dzieci okres półtrwania fosforanów wynosi 4,8-10,6 godzin, natomiast u osób z upośledzeniem czynności nerek wydłuża się do 17 godzin.1
Mechanizm działania
U ludzi wlewy doodbytnicze zawierające fosforany znajdują zastosowanie w leczeniu występujących od czasu do czasu zaparć oraz jako środki do oczyszczania jelit przed zabiegami kolonoskopii.1 Ponieważ są to roztwory hipertoniczne, podanie prowadzi do przemieszczenia się wody do światła jelita i zwiększenia zawartości wody w kale. Wypróżnienie następuje po 5-10 minutach od podania.
Nadmierne wchłanianie sodu i fosforu może doprowadzić do hipernatremii i hiperfosfatemii. W wyniku hiperfosfatemii może dojść do hipokalcemii, tężyczki oraz sztywności lub osłabienia mięśni. Hipertoniczne wlewy z fosforanem sodu mogą wywołać przem...
