U jednego z moich pacjentów, 9-letniego norwich teriera, doszło do silnego przebarwienia prawego kła w szczęce (ryc. 1). Czy wszystkie tego typu przypadki wymagają leczenia kanałowego? Jakie jest rokowanie? Czy wskazane jest wykonanie zdjęcia RTG?
Przebarwiony ząb (przebarwienie często zmienia kolor od różowego przez fioletowy do szarego) należy traktować jako ząb martwy.1 Ściślej mówiąc, określony czynnik doprowadził do zapalenia miazgi zęba, która następnie uległa martwicy. W kanalikach zębiny odkładają się produkty rozpadu barwnika erytrocytów, co jest bezpośrednią przyczyną przebarwienia zęba. Miazga, która uległa martwicy, znajdująca się wewnątrz komory zęba, zawiera liczne mediatory zapalenia. Mogą się one wydostawać przez otwór wierzchołka zęba, doprowadzając do okołowierzchołkowego zapalenia ozębnej, a w następstwie do innych, towarzyszących zaburzeń.
Kluczowe wskazówki
- Przebarwiony ząb jest najczęściej martwy, a jego komorę wypełnia miazga, która uległa martwicy.
- Niezbędne jest wykonanie wewnątrzustnego zdjęcia RTG.
- W przypadku zębów bolących, zębów ze ścieńczałymi ścianami komory lub zębów ze zmianami w okolicy okołowierzchołkowej albo innymi zmianami patologicznymi konieczna jest ekstrakcja lub leczenie kanałowe.
- Jeżeli przebarwieniu zęba nie towarzyszą zmiany widoczne w badaniu RTG, a kanał korzenia jest dojrzały, dopuszcza się odstąpienie od leczenia. Konieczna jest coroczna kontrola stanu zęba w badaniu radiograficznym oraz monitorowanie objawów bólowych przez właściciela.
Niezbędne badanie RTG
Pierwszym krokiem diagnostycznym w przypadku przebarwionego zęba jest wykonanie wewnątrzustnego zdjęcia RTG. Przy analizie radiogramów należy zwrócić uwagę na dwa istotne czynniki: 1) czy widoczne są zmiany w okolicy wierzchołków zębów? oraz 2) jaka jest względna grubość zębiny?
Jeżeli widoczne są jakiekolwiek zmiany w okolicy okołowierzchołkowej, takie jak przejaśnienie okołowierzchołkowe czy resorpcja wierzchołka, ząb wymaga leczenia. Ścieńczała zębina w przebarwionym zębie wskazuje na to, że ząb w momencie uszkodzenia był niedojrzały. Cienka zębina jest zwykle związana z występowaniem dużej ilości tkanki martwiczej w miazdze zęba. Jeżeli w takiej sytuacji nie zastosuje się leczenia, pojawiają się problemy. Kolejnym wskazaniem do leczenia są dane z wywiadu, które sugerują, że przebarwieniu zęba towarzyszą objawy bólowe w jamie ustnej.
W przypadkach, w których wskazane jest leczenie, istnieją dwie możliwości postępowania – leczenie kanałowe (najlepsza opcja) lub ekstrakcja zęba. Przy zastosowaniu leczenia rokowanie jest zazwyczaj bardzo dobre.
Leczenie a monitoring
Eksperci nie są zgodni co do tego, czy leczenie jest wskazane, gdy zębina przebarwionego zęba ma odpowiednią grubość, a na zdjęciach RTG nie widać zmian okołowierzchołkowych. Niektórzy z nich uważają, że każdy martwy ząb może w przyszłości stać się źródłem problemów, dlatego wszystkie przebarwione zęby powinny być poddane leczeniu. Inni zakładają, że w dojrzałym zębie miazga, która uległa martwicy, jest odpowiednio odgraniczona i proces zapalny nie przenosi się na tkanki zdrowe. Osobiście w takich przypadkach martwicy miazgi zalecałbym raczej coroczną kontrolę radiograficzną zęba, a nie leczenie kanałowe lub ekstrakcję.
Badanie RTG jest niezbędne podczas ustalania postępowania terapeutycznego przy przebarwionych zębach. Powyższy przypadek stanowi najlepsze uzasadnienie tego, że każda lecznica weterynaryjna oferująca usługi stomatologiczne powinna być wyposażona w stomatologiczny aparat RTG.
Veterinary Medicine • Vol 105, No 10, October 2010, p. 455
Daniel T. Carmichael, DVM, DAVDC
Veterinary Medical Center, 75 Sunrise Highway, West Islip, NY 11795
