Nawroty kamieni moczowych u kotów są często obserwowane w praktyce klinicznej. Mimo to do tej pory nie przeprowadzono żadnych badań dotyczących częstotliwości nawrotów kamicy. Nie ma również danych na temat czasu, po jakim dochodzi do nawrotów głównych typów kamicy u kotów. W opisywanym badaniu wykorzystano bazę danych Minnesota Urolith Center Uniwersytetu w Minnesocie. Autorzy badania przeanalizowali historie choroby kotów, które trafiły do kliniki w 1998 r. z po raz pierwszy rozpoznanymi kamieniami moczanowo-amonowymi, szczawianowo-wapniowymi lub struwitowymi, oraz nawroty kamicy u tych pacjentów pomiędzy rokiem 1998 a 2003.

Autorzy nie wzięli pod uwagę badań w kierunku kamieni moczowych wykonanych w czasie sześciu miesięcy od zabiegu, opierając się na teorii zakładającej, że powstawanie de novo kamieni szczawianowo-wapniowych lub moczanowo-amonowych wymaga co najmniej 6 miesięcy. Informacje analizowane przez badaczy obejmowały rasę kota, wiek w momencie zabiegu usunięcia kamieni, płeć, lokalizację kamieni w drogach moczowych, budowę (skład) kamieni usuwanych przy poszczególnych zabiegach oraz czas, jaki upłynął pomiędzy kolejnymi przypadkami kamicy.

Badanie objęło 4435 kotów. U 54% z nich (n = 2393) jako pierwsze rozpoznane zostały kamienie szczawianowo-wapniowe, u 41,1% (n = 1821) kamienie fosforanowo-amonowo-magnezowe, a u < 1% (n = 221) kamienie amonowo-moczanowe. Prawie wszystkie kamienie (95,5%) zostały usunięte z dolnych dróg moczowych (pęcherza lub cewki moczowej).

Częstotliwość nawrotów kamicy moczowej została określona na podstawie ponownych badań moczu u 5,5% kotów (n = 242), przeprowadzonych w badaniu trwającym 6 lat. W przypadku kamieni szczawianowo-wapniowych częstotliwość nawrotów wynosiła 7,1% (pierwszy nawrót), 0,6% (drugi nawrót) oraz 0,1% (trzeci nawrót), dla kamieni fosforanowo-amonowo-magnezowych 2,7% (pierwszy nawrót) i 0,2% (drugi nawrót), natomiast dla kamieni amonowo-moczanowych 13,1% (pierwszy nawrót) oraz 4,1% (drugi nawrót). Skład kamieni moczowych w momencie nawrotu był w większości przypadków taki sam jak przy pierwszym wystąpieniu (dokładnie w 83-96% przypadków, w zależności od rodzaju kamienia). Średni czas do pierwszego nawrotu wynosił od 1,8 do 2,4 roku. Starsze koty, u których początkowo rozpoznano szczawiany wapniowe lub fosforany amonowo-magnezowe, były bardziej narażone na nawrót kamieni w porównaniu z kotami młodszymi.

Komentarz

Kamica moczowa jest często rozpoznawana u zwierząt. We wcześniejszych badaniach oszacowano, że u kotów najczęściej występują kamienie szczawianowo-wapniowe (46% przypadków), potem fosforany amonowo-magnezowe (43%) oraz amonowo-moczanowe (5%). Względna częstotliwość występowania poszczególnych typów kamieni zmieniła się jednak na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci i może zmieniać się dalej ze względu na wprowadzanie nowych diet dla zwierząt towarzyszących.¹ Niestety nawroty kamicy moczowej zdarzają się często i właściciele zwierząt powinni być przygotowani na taką możliwość.

Opisywane badanie sugeruje, że nawroty kamieni moczowych u kotów zdarzają się rzadziej niż u psów, szczególnie w przypadku kamieni szczawianowo-wapniowych.¹ Badanie nie wykazało żadnych predyspozycji rasowych do występowania nawrotów kamieni moczowych. Należy jednak odróżnić rzeczywisty nawrót od utrzymywania się kamicy (niecałkowitego usunięcia kamieni moczowych w trakcie zabiegu). Zaleca się wykonanie badania USG lub RTG jamy brzusznej zaraz po zabiegu, aby potwierdzić skuteczne usunięcie kamieni. Badania te są również pomocne przy ustalaniu rodzaju krótko- i długoterminowego postępowania terapeutycznego. Ponieważ USG i RTG nie są rutynowo wykonywane przez wszystkich klinicystów, wyniki opisywanego badania mogły być nieco wypaczone przez występowanie kamieni przetrwałych, mylnie uznanych za kamienie nawrotowe. Co więcej, rzeczywista częstotliwość nawrotów mogła zostać zawyżona w badaniu (lekarze przy kolejnych zabiegach usunięcia kamieni mogli zaniechać badania ich składu, zakładając, że rodzaj minerału nie zmienił się od pierwszego pojawienia się kamicy). Hipoteza ta została zbadana za pomocą kwestionariuszy wysłanych do lekarzy weterynarii, którzy rozpoznali kamienie moczanowo-amonowe u kotów w 1998 roku. Okazało się, że w pięciu z 29 przypadków kamienie nawrotowe nie zostały skierowane do badania składu mineralnego, co zwiększyło częstotliwość pierwszego nawrotu z 10,9% do 13,1%. Nie wiadomo, do jakiego stopnia błąd statystyczny wpłynął na wyliczoną częstotliwość nawrotów wszystkich trzech rodzajów kamieni w trakcie 6 lat prowadzenia badania.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy najlepszym sposobem obniżenia ryzyka nawrotów kamieni moczowych jest zastosowanie odpowiedniej diety, regulowanie pH moczu oraz właściwe leczenie i profilaktyka zakażeń dróg moczowych w zależności od rodzaju kamieni moczowych. Karma wilgotna jest w tym przypadku lepszym wyborem niż sucha, ponieważ rozrzedza mocz, obniżając prawdopodobieństwo krystalizacji danego minerału. Innymi metodami postępowania dietetycznego są zwiększenie częstotliwości podawania posiłków w ciągu dnia, aby zwiększyć pobieranie wody, oraz zapewnienie wysoko strawnej diety, która obniża utratę wody z kałem i stymuluje diurezę poprzez zwiększenie wydalania substancji rozpuszczonych w moczu. Niektóre karmy weterynaryjne dla kotów utrzymują obojętne pH moczu i mogą zawierać substancje hamujące tworzenie się kamieni moczowych.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 8, August 2010, p. 350

Opracowanie:
Erika Meler, DVM, MSBarrak Pressler, DVM, PhD, DACVIM

Department of Veterinary Clinical Sciences, School of Veterinary Medicine, Purdue University, West Lafayette, IN 47907

Na podstawie:

Albasan H, Osborne CA, Lulich JP, et al. Rate and frequency of recurrence of uroliths after an initial ammonium urate, calcium oxalate, or struvite urolith in cats. J Am Vet Med Assoc 2009;235(12):1450-1455.