Mielografia jest badaniem obrazowym, polegającym na podaniu środka cieniującego do przestrzeni podpajęczynówkowej (otaczającej rdzeń kręgowy) za pomocą igły dordzeniowej wprowadzonej do kanału kręgowego w odcinku szyjnym lub lędźwiowym. Wykonane w dalszej kolejności zdjęcie rentgenowskie pozwala na wykrycie zmiany patologicznej dotyczącej rdzenia kręgowego oraz określenie lokalizacji uszkodzenia. W niektórych przypadkach obraz uzyskany za pomocą mielografii może być pomocny w znalezieniu przyczyny i umiejscowieniu uszkodzenia rdzenia kręgowego lub korzenia nerwu, których nie udało się ustalić w badaniu z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego albo tomografii komputerowej.

Obecność środka cieniującego, takiego jak joheksol, w przestrzeni podpajęczynówkowej może wiązać się z uszkodzeniem tkanki nerwowej, a podanie środka kontrastującego do rdzenia kręgowego może powodować zaburzenia układu krążenia i układu oddechowego, drgawki, a nawet doprowadzić do śmierci pacjenta.

Wyniki badań

W jednym z przeprowadzonych niedawno doświadczeń próbowano ustalić czynniki ryzyka oraz częstość występowania drgawek po mielografii z użyciem joheksolu u psów.¹ Badanie to miało charakter retrospektywny i obejmowało 503 psy, którym podano joheksol (240 mg jodu/ml) do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego, lędźwiowego bądź obydwu tych przestrzeni. Do premedykacji pacjentów zastosowano opioidy (hydromorfon, oksymorfon lub morfinę), diazepam albo acepromazynę.

Jako środek indukujący znieczulenie podawano propofol, a środkiem podtrzymującym znieczulenie ogólne był izofluran. Znieczulenie utrzymywano od 0,5 do 8,25 godziny od chwili wstrzyknięcia joheksolu do momentu wyjęcia rurki intubacyjnej. U piętnastu zwierząt (3%) po mielografii wystąpiły drgawki. Objaw ten ustępował spontanicznie lub był leczony poprzez podanie diazepamu, z wyjątkiem jednego psa, który w celu eliminacji drgawek wymagał podania propofolu.

Ryzyko wystąpienia drgawek było znacząco wyższe (P < 0,001) u psów, którym podawano środek cieniujący do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego, w porównaniu ze zwierzętami, którym joheksol wstrzykiwano do przestrzeni lędźwiowej. Dwanaście psów, u których po zabiegu mielografii wystąpiły drgawki, otrzymało ponad 8 ml joheksolu. Powyższe obserwacje potwierdzają wyniki wcześniejszego badania, w którym stwierdzono, że aby zminimalizować ryzyko wystąpienia drgawek, najlepiej jest podawać joheksol do przestrzeni międzykręgowej L5–L6.²

Częstsze występowanie drgawek u dużych ras psów niż u małych można wytłumaczyć podawaniem większej objętości całkowitej środka kontrastującego na jednostkę objętości płynu mózgowo-rdzeniowego.

W cytowanym badaniu nie stwierdzono, aby zastosowanie acepromazyny zwiększało w sposób znaczący częstość pojawiania się drgawek u psów poddanych mielografii. W przeszłości sugerowano, że acepromazyna predysponuje do występowania drgawek, rzekomo z uwagi na to, że środek ten może obniżać próg drgawkowy.

Wyniki badania wskazują również na to, że ryzyko wystąpienia drgawek po mielografii może być mniejsze przy dłuższym utrzymywaniu znieczulenia niż przy krótszym. Ponadto psy, u których potwierdzono uszkodzenie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym, doświadczały drgawek z 4,65-krotnie większym prawdopodobieństwem niż psy z uszkodzeniami obejmującymi inne odcinki rdzenia kręgowego.

Podsumowanie

Częstość występowania drgawek u pacjentów poddanych mielografii jest niska, a zatem tę technikę badania obrazowego można uznać za względnie bezpieczną metodę diagnostyczną. Prawdopodobieństwo drgawek u psa małej rasy z uszkodzeniem w odcinku piersiowo-lędźwiowym, u którego wykonuje się mielografię z podaniem kontrastu do zbiornika lędźwiowego, jest nieduże. Natomiast u dużego psa z uszkodzeniem odcinka szyjnego, któremu środek cieniujący podaje się do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego, ryzyko jest większe. Można je zminimalizować, podając joheksol do zbiornika lędźwiowego w ilości nie większej niż 8 ml.

Mielografia nadal pozostaje jedną z najważniejszych technik diagnostycznych stosowanych w neurologii klinicznej. Badanie to jest szczególnie przydatne do diagnostyki uszkodzeń rdzenia o zmiennym stopniu nasilenia objawów (np. zespół chwiejności). Umożliwia bowiem porównanie obrazów kręgosłupa znajdującego się w różnych pozycjach (np. zgiętego lub wyprostowanego). Działania niepożądane związane z przeprowadzeniem mielografii są łagodne i w większości przypadków krótkotrwałe. Jest to również czuła metoda diagnostyczna w rozpoznawaniu większości chorób rdzenia kręgowego.

DVM Newsmagazine • September 2011, p. 6S

Pierre Bichsel, DVM, Dipl. ECVN*, Dipl. ACVIM** (neurologia)
Doktor Bichsel w roku 1984 zakończył rezydenturę z neurologii na Uniwersytecie Georgia. Jest on dyplomowanym członkiem American College of Veterinary Internal Medicine. Obecnie pracuje w klinice Animal Emergency and Referral Center w Fort Pierce na Florydzie.
Ronald Lyman, DVM, Dipl. ACVIM
Doktor Lyman ukończył wydział medycyny weterynaryjnej na Ohio State University College of Veterinary Medicine. Swój staż kliniczny odbył w The Animal Medical Center w Nowym Jorku. Doktor Lyman jest także współautorem rozdziałów książek wydanych w roku 2000: „Kirk’s Current Veterinary Therapy XIII” oraz „Quick Reference to Veterinary Medicine”.