W artykule można znaleźć odpowiedzi na pytania, dlaczego jeden schemat szczepienia nie jest odpowiedni dla wszystkich osobników oraz dlaczego w przypadku rozpoznania mięsaka poszczepiennego u kotów kluczowe znaczenie ma odpowiednie zaplanowanie zabiegu chirurgicznego.

Co Pan zaleca w kwestii szczepień kotów i zmniejszenia ryzyka rozwoju mięsaka poszczepiennego?

Po pierwsze radzę, aby lekarze klinicyści zapoznali się z mechanizmami powstawania odporności, typami dostępnych szczepionek (żywe modyfikowane, inaktywowane, rekombinowane, monowalentne oraz poliwalentne, niezawierające adiuwantu oraz z adiuwantem, drogi podania szczepionek), ich wadami i zaletami oraz z czynnikami, które mogą wpływać na zdolność kotów do odpowiedzi na szczepienia.

W opracowaniu obejmującym 31 671 kotów, którym łącznie podano 61 747 dawek szczepionek, stwierdzono, że u 73 osobników doszło do rozwoju poszczepiennych odczynów zapalnych, a u dwóch mięsaka poszczepiennego,¹ co wskazuje na niską częstość występowania tych nowotworów. Wyniki tej pracy wykazały również, że podawanie szczepionek poliwalentnych jest związane z wyższym ryzykiem wystąpienia reakcji poszczepiennych niż w przypadku stosowania szczepionek monowalentnych oraz że częstość reakcji poszczepiennych po wykonaniu 48 894 szczepień za pomocą szczepionek z adiuwantem była wyższa niż w przypadku podania 27 545 dawek szczepionek niezawierających adiuwantu.

Bezpośredni związek pomiędzy ryzykiem rozwoju mięsaka poszczepiennego a obecnością poszczepiennego odczynu zapalnego nie został ustalony, ale w 2006 roku zespół doradczy amerykańskiego stowarzyszenia lekarzy weterynarii specjalizujących się w leczeniu kotów, zajmujący się szczepieniami tych zwierząt [American Association of Feline Practitioners (AAFP) Feline Vaccine Advisory Panel] sugerował, że ilekroć jest to możliwe, lekarze weterynarii odchodzą od stosowania szczepionek wywołujących odczyn zapalny w miejscu podania.²

Zalecam również rozwagę podczas wykonywania szczepień. Należy uznać, że u każdego pacjenta występuje unikalny poziom ryzyka ekspozycji na patogeny oraz że poziom tego ryzyka, nawet dla jednego pacjenta, może zmieniać się w czasie. Dlatego też istnieje potrzeba stosowania różnych wariantów szczepień, dobieranych do aktualnych potrzeb danego osobnika. Należy unikać stosowania jednego schematu szczepień dla wszystkich kotów. Każdy pacjent powinien być oceniany indywidualnie przy każdej wizycie i zgodnie z tym szczepiony.

W podejmowaniu decyzji co do sposobu szczepienia poszczególnych osobników pomocny może być „The 2006 AAFP Feline Vaccine Advisory Panel Report”.² Jest on dostępny pod adresem internetowym: http://www.catvets.com/professionals/guidelines/publications/?Id=176.

Co pan zaleca w przypadku podejrzenia mięsaka poszczepiennego?

Jeżeli podejrzewa się mięsaka poszczepiennego, przed wykonaniem zabiegu usunięcia chirurgicznego guza należy wykonać jego biopsję. W przypadku mięsaka poszczepiennego, komórki nowotworowe są rozproszone pomiędzy komórkami leżącymi w warstwie podskórnej lub głębiej, dlatego też te nowotwory mogą zadziwiająco szybko dawać wznowy miejscowe.

Chociaż w przypadku mięsaka poszczepiennego badanie cytologiczne materiału pobranego metodą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej nie pozwala na ustalenie ostatecznego rozpoznania, przy podejrzeniu tego nowotworu powinno być ono jednak wykonywane, ponieważ stwierdzenie obecności komórek o wyraźnie nieprawidłowej morfologii może sugerować obecność nowotworu, co wskazuje na konieczność wykonania biopsji wycinkowej. Jeżeli guz znajduje się w okolicy, w której wcześniej wykonywano szczepienie, przed przystąpieniem do jego chirurgicznego usunięcia również trzeba pobrać jego fragment do badania histopatologicznego. Jeżeli uzyskany wynik wskazuje na mięsaka poszczepiennego, należy tak zaplanować zabieg chirurgiczny, aby usunąć guz z odpowiednio szerokim marginesem zdrowych tkanek, lub odesłać pacjenta do chirurga specjalisty w celu całkowitej resekcji zmiany.

W czasie podejmowania decyzji, czy przeprowadzić biopsję guza zlokalizowanego w miejscu podania szczepionki u kota, należy zastosować zasadę 3-2-1.² Zasada ta zaleca przeprowadzenie biopsji klinowej w każdym przypadku guza zlokalizowanego w okolicy, w której wcześniej wykonywano szczepienie, cechującego się przynajmniej jedną z poniższych cech:

• guz w dowolnej postaci jest obecny trzy miesiące po szczepieniu.
• średnica guza w momencie rozpoznania jest równa 2 cm lub większa.
• guz jest obecny miesiąc po szczepieniu i szybko zwiększa swoje rozmiary.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 12, December 2010, p. 578

W. Mark Cousins, DVM, DABVP (choroby kotów)
The Cat Practice, 1809 Magazine St., New Orleans, LA 70130