Ostatnio w medycynie weterynaryjnej wiele uwagi poświęca się leczeniu bólu. Naukowcy zainteresowali się gabapentyną – lekiem przeciwdrgawkowym, który zmniejsza ból neuropatyczny oraz ostry ból pooperacyjny u ludzi. W jednym z ostatnich badań poddano analizie skutki jej użycia jako uzupełnienie leczenia bólu okołooperacyjnego u psów.

Trzydzieści psów, u których zaplanowano operację amputacji kończyny piersiowej ze względu na rozpoznanie nowotworu złośliwego, podzielono losowo na dwie grupy. Wszystkie psy miały właścicieli i u żadnego nie stwierdzono innej pierwotnej choroby. Psy w pierwszej grupie otrzymywały gabapentynę – jednorazowo przed operacją (w dawce 10 mg/kg m.c.), a następnie przez 3 dni po operacji w dawce 5 mg/kg m.c. co 12 godzin. Grupie drugiej podawano placebo. Personel techniczny i właściciele nie wiedzieli, którzy pacjenci otrzymują gabapentynę, a którzy placebo. U wszystkich psów do premedykacji zastosowano glikopirolan i metadon. Indukcja znieczulenia została wykonana poprzez dożylne podanie fentanylu, midazolamu i propofolu. Znieczulenie było podtrzymywane izofluranem, uzupełnione fentanylem podawanym w ciągłym wlewie przez cały czas trwania zabiegu. Przed amputacją splot ramienny został dodatkowo poddany działaniu środka miejscowo znieczulającego (znieczulenie nasiękowe). Po operacji prędkość podawania fentanylu we wlewie dożylnym była zwiększana lub zmniejszana w zależności od samopoczucia i zachowania się pacjenta. Dozwolone było także podawanie dodatkowych leków przeciwbólowych i uspokajających.

U każdego pacjenta oceniano nasilenie bólu przed operacją i co dwie godziny przez pierwsze 18 godzin od wyjęcia rurki intubacyjnej. Ocena nasilenia bólu była także przeprowadzana co 18 godzin podczas pooperacyjnego pobytu pacjentów w szpitalu. Wykorzystywane były różne metody oceny bólu, w tym m.in. skrócony formularz „Kompleksowej skali oceny bólu Glasgow” (ang. Glasgow Composite Pain Scale) oraz „Skala oceny bólu Uniwersytetu w Melbourne” (ang. University of Melbourne Pain Scale). Właściciele zostali poproszeni o przekazywanie informacji o aktywności i apetycie swoich psów, a także o bolesności rany pooperacyjnej przez 3 dni od ich wypisania ze szpitala.

Podczas gdy pomiar początkowy (wykonany przed operacją) wykazał duże różnice w ocenie bólu pomiędzy poszczególnymi osobnikami, w wynikach badania (w pomiarach dokonanych zarówno w szpitalu, jak i w domu) nie stwierdzono istotnej różnicy w ocenie bólu między grupami. Zużycie fentanylu podawanego we wlewie ciągłym było w obu grupach podobne. Nie stwierdzono też znaczącej różnicy w zużyciu innych środków przeciwbólowych.

Mimo że gabapentyna jest często zalecana w leczeniu przewlekłego bólu u psów, mało jest dostępnych informacji oceniających jej skuteczność. Opisywane badanie nie wykazało krótkoterminowych korzyści z zastosowania gabapentyny do zwalczania bólu pooperacyjnego. Nie musi to jednak wcale oznaczać, że jest ona nieskuteczna. Próba badana była mała, a początkowa ocena bólu różniła się znacząco u pacjentów onkologicznych uczestniczących w badaniu. Trzeba też wspomnieć, że psy uczestniczące w badaniu otrzymywały również inne środki przeciwbólowe, a gabapentyna była podawana w niskiej dawce, znajdującej się w dolnym zakresie zalecanego dawkowania. Podawanie leku częściej i w wyższej dawce mogłoby zmienić wyniki badania. Zanim określona zostanie skuteczność gabapentyny, a także ewentualne korzyści wynikające z jej działania przeciwbólowego, konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań naukowych, które poddadzą analizie różne dawki i częstości podawania, jak i jej skuteczność w innych bolesnych stanach chorobowych.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 9, September 2010, p. 406

Opracowanie:

Avi Blake, DVM

Eudora, Kan.

Na podstawie:

Wagner AE, Mich PM, Uhrig SR, et al. Clinical evaluation of perioperative administration of gabapentin as an adjunct for postoperative analgesia in dogs undergoing amputation of a forelimb. J Am Vet Med Assoc 2010;236(7):751-756.