Na rynku dostępny jest komercyjny syntetyczny feromon psi, przeznaczony do uspokajania psów w sytuacjach stresowych (np. takich, którym towarzyszy lęk separacyjny). Substancja ta znajduje się w wydzielinie łojowej gruczołów mlekowych, produkowanej u suk w laktacji. Dokładny mechanizm jej działania nie jest znany.
Naukowcy z Hiszpanii postanowili ocenić wpływ tego feromonu na okołooperacyjną reakcję stresową u psów. Analizowali wiele różnych wskaźników stresowej reakcji neuroendokrynnej, immunologicznej oraz reakcji ostrej fazy. Badali zmiany w zachowaniu, szczególnie spadek czujności i obniżenie nasilenia wzrokowej eksploracji. Mierzyli również inne wskaźniki stresu, zapalenia oraz bólu, w tym stężenie kortyzolu w ślinie, liczbę białych krwinek oraz stężenie glukozy i prolaktyny w surowicy.
W badaniu wzięło udział czterdzieści sześć młodych, zdrowych psów, które spędziły co najmniej 20 dni w schronisku i zostały skierowane na rutynową owariohisterektomię lub orchiektomię. Zwierzęta, u których zaobserwowano wyraźne objawy agresji, chodzenie w kółko lub ściganie własnego ogona, wykluczono z badania. Badane psy podzielono losowo na dwie grupy, w których struktura wieku, masy ciała i płci były podobne. W jednej z nich przed operacją i po niej zastosowano roztwór feromonu, w drugiej sam roztwór etanolu.
Zachowanie każdego psa zostało nagrane na wideo w postaci 30-minutowych filmów. Rano przed ustaloną operacją pobierano również próbki krwi oraz śliny. Czynności te wykonywano w specjalnie przygotowanych klatkach na oddziale intensywnej terapii, które były spryskane feromonem w dawce zalecanej przez producenta lub sprejem z placebo. Zabiegi wykonywał jeden chirurg. We wszystkich przypadkach zastosowano tę samą procedurę anestetyczną.
Po operacji psy umieszczono z powrotem w specjalnie przygotowanych klatkach. Ich zachowanie zostało skontrolowane, gdy mogły już samodzielnie stać. Ponownie pobrano próbki krwi oraz śliny. Oceniono również nasilenie bólu za pomocą testu dynamicznej interakcji. Ocenę i badania powtórzono następnie w standardowym otoczeniu psa oraz ponownie po jednym, dwóch oraz ośmiu dniach po zabiegu. Wszystkie obserwacje zostały nagrane na wideo i ocenione przez tego samego badacza.
U leczonych psów zaobserwowano pewne pozytywne skutki – po operacji wykazywały one większą pobudliwość oraz większe natężenie zachowań eksploracyjnych, a także znacznie mniejszy spadek stężenia prolaktyny w porównaniu z psami w grupie kontrolnej. Poprzednie badanie dowiodło, że prolaktyna ma wpływ na neuroendokrynne reakcje stresowe. W tym badaniu wykazano, że na jej stężenie duży wpływ ma działanie feromonów.
Wyniki badania wskazują, że syntetyczne feromony mogą złagodzić stres oraz pozytywnie wpłynąć na stan psychiczny zwierząt w okresie okołooperacyjnym. Naukowcy sugerują, że konieczne są dodatkowe badania w celu określenia mechanizmu działania feromonu oraz odnalezienia dodatkowych zastosowań klinicznych.
Veterinary Medicine • Vol 106, No 1, January 2011, p. 26
Opracowanie:
Avi Blake, DVM
Eudora, Kan.
Na podstawie:
Siracusa C, Manteca X, Cuenca R, et al. Effects of a synthetic appeasing pheromone on behavioral, neuroendocrine, immune and acute-phase perioperative stress responses in dogs. J Am Vet Med Assoc 2010;237(6):673-681
