01/09/2017
Kimberly S. Coyner
Czy u jednego z twoich pacjentów doszło do takiego opornego na leczenie zakażenia? Co należy wiedzieć, aby je wyeliminować? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć poniżej.
W poprzednim artykule, zatytułowanym „Częstość występowania zakażeń gronkowcami metycylinoopornymi u małych zwierząt i ludzi”, omówiono narastający problem metycylinooporności wśród szczepów Staphylococcus aureus (methicillin-resistant Staphylococcus aureus – MRSA), Staphylococcus pseudintermedius (methicillin-resistant Staphylococcus pseudintermedius – MRSP) i Staphylococcus schleiferi (methicillin-resistant Staphylococcus schleiferi – MRSS) oraz przedstawiono czynniki zwiększające ryzyko zakażenia takimi szczepami. Niniejszy artykuł podaje zasady postępowania w przypadku podejrzenia obecności tych opornych na antybiotyki szczepów na skórze pacjenta.
Liczba zakażeń metycylinoopornymi gronkowcami u małych zwierząt – a także u ludzi – wzrasta. Po ostatecznym rozpoznaniu metycylinoopornego gronkowca jako czynnika zakażenia skóry lub uszu na podstawie hodowli bakterii i antybiogramu pozostaje do rozstrzygnięcia, czy i jakie leczenie podjąć. Wysiłki muszą koncentrować się na usprawnianiu działania przeciwbakteryjnego, które powinno polegać przede wszystkim na leczeniu miejscowym oraz ogólnym stosowaniu antybiotyków jedynie wtedy, gdy jest to niezbędne, przy zachowaniu właściwych dawek, przez odpowiedni czas i – jeżeli jest to możliwe – dobranych w oparciu o wyniki badania bakteriologicznego obejmującego wykonanie antybiogramu. Przyjmując takich pacjentów, lekarz weterynarii i jego personel powinni ponadto stosować elementarne zasady higieny, związane z częstym myciem rąk oraz przestrzeganiem właściwych procedur przy odkażaniu w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia zakażeń metycylinoopornych u innych zwierząt, a także u ludzi.
Ryc. 1. Pies rasy lhasa apso z atopią i rozległym powierzchownym ropnym zapaleniem skóry wywołanym przez MRSP.
Mimo że na niektórych zdjęciach zamieszczonych w tym artykule widać znacznie zaawansowane zmiany chorobowe, warto zapamiętać, że w przypadku większości zwierząt zakażonych gronkowcami metycylinoopornymi obraz kliniczny nie odbiega od tego, jaki stwierdza się przy zakażeniach gronkowcami wrażliwymi na metycylinę (ryc. 1). Do objawów klinicznych powierzchownego ropnego zapalenia skóry należą grudki, krosty, strupy, złuszczanie się naskórka, rumień oraz utrata włosów. Z kolei u pacjentów z głęboką ropowicą skóry mogą występować guzki lub pęcherze, grube strupy, albo stwierdza się obszary skóry pokryte ropniami.
Ryc. 2. Zapalenie skóry obwodowych części kończyn wywołane lizaniem (acral lick dermatitis) u psa z atopią, powikłane przez głębokie zakażenie MRSP.
Ryc. 3. Labrador z atopią i zapaleniem powiek wywołanym przez metycylinooporny szczep gronkowca.
Podejrzenie zakażenia gronkowcami metycylinoopornymi (ryc. 2 i 3) jest uzasadnione przy braku właściwej reakcji na empirycznie dobrane antybiotyki, zwłaszcza u pacjentów leczonych wcześniej kilkoma antybiotykami lub tych, u których występowały już zakażenia wywołane przez bakterie oporne na metycylinę. W celu udokumentowania obecności bakterii powinno się wówczas wykonać badanie cytologiczne, które ułatwi jednocześnie interpretację wyników badania bakteriologicznego. W takich przypadkach – zamiast empirycznej zmiany antybiotyku – należy szybko wysłać próbki do badania bakteriologicznego, uwzględniającego określenie lekowrażliwości wyhodowanych bakterii.1
Zakażenia wywołane przez metycylinooporne gronkowce rozpoznaje się na podstawie wyników badania bakteriologicznego (hodowla bakterii i wykonanie antybiogramu) prawidłowo pobranych próbek, dostarczonych do referencyjnego laboratorium weterynaryjnego. W zależności od obrazu klinicznego towarzyszącego zakażeniu, można pobierać wymazówkami próbki wysięku z ucha lub wymazy z nieuszkodzonych krost, wacikami zwilżonymi jałowym roztworem fizjologicznym – wymazy spod strupów lub z chropowatych brzegów kryzek naskórkowych, a metodą biopsji sztancowej uzyskiwać próbki ze zmacerowanych tkanek do badania bakteriologicznego (szczególnie zalecane przy głębokiej ropowicy skóry).
Poniżej podano kilka wartych zapamiętania wskazówek dotyczących dalszego postępowania po otrzymaniu wyników z laboratorium:
Ryc. 4a. Kot z głęboką ropowicą skóry o etiologii MRSA, będącą konsekwencją świądu okolicy twarzy i samookaleczenia, wywołanych przez alergię pokarmową. Właściciel nie używał rękawiczek i leczył widoczne rany miejscowo przez kilka miesięcy.
Ryc. 4b. Całkowite wyleczenie ran po sześciu tygodniach ogólnego podawania antybiotyków dobranych na podstawie wyników badania bakteriologicznego (hodowla bakterii i oznaczenie ich wrażliwości na antybiotyki).
Właściciele psów zakażonych szczepami MRSA powinni być uprzedzeni o możliwości przeniesienia tych bakterii na ludzi (ryc. 4a i b). Chociaż prawdopodobieństwo wystąpienia klinicznej postaci choroby u ludzi ze sprawnym układem odpornościowym wydaje się niewielkie, rośnie liczba doniesień o zakażeniach szczepami pozaszpitalnymi MRSA u immunokompetentnych osób.2 Ryzyko przeniesienia tych drobnoustrojów dodatkowo zwiększa się przy kontakcie zwierząt z osobami o obniżonej odporności lub członków gospodarstwa domowego z osobami wysokiego ryzyka (np. pracownikami służby zdrowia).3 Lekarz weterynarii powinien ostrożnie angażować się w takie przypadki, ponieważ nie do niego należy wydawanie szczegółowych zaleceń dotyczących zapobiegania i rozpoznawania chorób u ludzi.
Ryc. 5. Lichenizacja i zakażenie skóry dolnej powierzchni ogona, wywołane przez MRSP u jamnika z atopią.
