Przypadki kliniczne
Postępowanie w przypadku hipernatremii po podaniu węgla aktywowanego
Amber Ball
Na oddział intensywnej terapii przywieziono 9-letniego, kastrowanego psa samca rasy owczarek szetlandzki o masie ciała 10,4 kg. Powodem wizyty były drgawki zaobserwowane u psa po spożyciu mniej więcej czterech łyżek stołowych (60 g) rodentycydu w postaci granulek, który według właściciela zawierał neurotoksynę – brometalinę.
Wywiad
Kiedy właściciel zauważył, że pies spożył trutkę na szczury, zabrał go do lekarza weterynarii, który po upływie mniej więcej 30 minut od zjedzenia przez zwierzę rodentycydu wywołał u niego wymioty. W wymiocinach znajdowała się duża ilość spożytej trutki. Po wymiotach psu podano 200 ml węgla aktywowanego (nieznany preparat, nieznany producent) i rozpoczęto u niego dożylną płynoterapię płynem Ringera z mleczanami z szybkością 34 ml/godzinę (78 ml/kg m.c./dzień).
Około godziny po przywiezieniu zwierzęcia wystąpiły u niego uogólnione drgawki. Podjęto wówczas decyzję o przekazaniu go do kliniki specjalizującej się w leczeniu stanów nagłych, aby zapewnić zwierzęciu dalszą opiekę.
Postępowanie
W momencie przyjmowania psa na oddział intensywnej terapii obserwowano u niego drgawki. Po upływie krótkiego czasu pacjent nie był w stanie podnieść się samodzielnie z pozycji leżącej bocznej, a stan jego świadomości był nieprawidłowy. Po rozpoczęciu podawania płynów dożylnie i zastosowaniu diazepamu (0,96 mg/kg m.c.) nasilenie objawów klinicznych uległo zmniejszeniu. U psa zastosowano wlewkę doodbytniczą z ciepłej wody (o nieznanej objętości), która spowodowała wydalenie z odbytnicy pewnej ilości węgla aktywowanego. Bezpośrednio po przyjęciu zwierzęcia stężenie sodu w surowicy było u niego lekko podwyższone (157 mEq/l, wartości referencyjne – 142-150 mEq/l*), ale poziom pozostałych elektrolitów pozostawał w normie. Wartość liczby hematokrytowej oraz stężenie białka całkowitego były prawidłowe. Poza oceną stężenia elektrolitów w surowicy u psa zmierzono również stężenie mocznika i glukozy we krwi, a także wykonano badanie gazometryczne, aby ocenić równowagę kwasowo-zasadową. W badaniach tych nie zaobserwowano żadnych nieprawidłowości.
Po bardziej szczegółowej rozmowie z właścicielem i sprawdzeniu oznaczenia na opakowaniu trutki spożytej przez psa okazało się, że nie zawierała ona substancji neurotoksycznej, lecz bromadiolon, czyli substancję z grupy rodentycydów antykoagulacyjnych. Wykluczono zatem, że przyczyną zaburzeń neurologicznych obserwowanych u pacjenta jest spożycie brometaliny. Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem ich występowania była hipernatremia spowodowana podaniem węgla aktywowanego.